Voor

„Lekker weertje vandaag!” „Ja hè, heel wat beter dan gisteren!” Wie herkent ze niet, de opmerkingen over het weer bij het schoolhek, met de buurman of met de kosteres? Wij Nederlanders praten vaak en graag over het weer. En er vált ook wat te praten, want –zo vervolgen we onze conversatie– „niets is zo veranderlijk als het weer.”

Neem nu de hittegolf van vorige maand. Er waren tijdens deze hittegolf acht opeenvolgende dagen waarbij de maximumtemperatuur boven de tropische waarde van 30,0° Celsius lag – nog nooit eerder telden we zo veel tropische dagen achter elkaar in De Bilt. Ook de weekgemiddelde maximumtemperatuur was 1,2° C boven het vorige record van 1975. Uitzonderlijk was ook de maximale weekgemiddelde minimumtemperaturen van 19,7º C, 1,6º C boven het record van 2014. De hittegolf telde negen tropische dagen, terwijl het er gemiddeld vijf zijn. In augustus werden in De Bilt zeventien zomerse dagen (maximumtemperatuur 25,0° C of hoger) geregistreerd tegen zeven normaal. Met in het achterhoofd het feit dat hitte extremer wordt door klimaatverandering, past deze hittegolf perfect in het plaatje van de opwarming van de aarde.

Tegen

De hittegolf van afgelopen zomer kan zeker niet zomaar worden toegeschreven aan klimaatverandering. Het weer is namelijk veranderlijk en het klimaat ook. Dat komt door de natuurlijke variabiliteit: de variaties die in het weer en klimaat zelf zitten. Klimaatverandering is van alle tijden. Kijk maar naar vroeger: 2000 jaar geleden was het warm, 1000 jaar geleden ook, daarna werd het weer kouder, en zo is het altijd gegaan. Ook vroeger waren er al hittegolven en grote droogtes. Het is trouwens goed mogelijk dat het klimaat in de komende dertig jaar weer gaat afkoelen. Opwarming en afkoeling wisselen elkaar af, dat is in het verleden al vaak gebleken.

Dus

Klimaatverandering valt het beste te bepalen op wereldwijde schaal –bijvoorbeeld op basis van de wereldgemiddelde temperatuur. Op die schaal zien we een relatie van de temperatuur met de CO2-concentratie in de lucht die niemand kan ontkennen.

Maar op lokaal niveau is het veel lastiger om klimaatverandering te onderscheiden van de grilligheid van het plaatselijke weer. Nog moeilijker is het om van een bepaalde gebeurtenis te zeggen dat het komt door het versterkte broeikaseffect. Bijvoorbeeld als het gaat om een hittegolf in een bepaalde regio.

Toch worden er ook in het leggen van dergelijke verbanden grote vorderingen gemaakt. Zo was er een eeuw geleden gemiddeld maar één dag per jaar met een tropische temperatuur, terwijl we nu gemiddeld op vijf dagen zitten. Het is dus heel waarschijnlijk dat klimaatverandering de extremiteit van de afgelopen hittegolf heeft verhoogd.

Deze hittegolf was met negen tropische dagen –zelfs in een opwarmend klimaat– uitzonderlijk, het zomerweer blijft nu eenmaal grillig. Dus ook in de toekomst kunnen we blijven praten over het weer: „Pfff, wat is het heet!”. „Ja, maar gelukkig niet meer zo heet als gisteren!”

De auteur is onderzoeker bij het Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut (KNMI).