Wat is er aan de hand?

Het aantal nieuwe coronabesmettingen is ten opzichte van vorige week bijna verdubbeld. Dat betekent dat verhoogde alertheid geboden is om te voorkomen dat er weer tienduizenden mensen ziek worden of in het ziekenhuis terechtkomen.

Hoe zorgelijk is deze ontwikkeling?

Veel nieuwe besmettingen zijn nu nog herleidbaar tot de bron, zodat de GGD mensen gericht kan aansporen in quarantaine te gaan. Anders gezegd, vooralsnog lijken de nieuwe uitbraken goed in te dammen met het klassieke bron- en contactonderzoek.

Dinsdag werd echter duidelijk dat veel mensen die op 11 juli besmet zijn geraakt in een café in Hillegom waarschijnlijk gewoon met lichte klachten naar hun werk bleven gaan. Daardoor moet de GGD daar na deze ene melding al enkele honderden mensen preventief volgen. Dat is zorgelijk, want naarmate meer burgers zo nonchalant worden, neemt de kans dat het virus weer vrij gaat rondwaren drastisch toe.

Is de overheid nog wel voldoende slagvaardig, nu veel bewindslieden en ambtenaren vrij zijn vanwege het zomerreces?

Jawel, want om zelfstandig te kunnen functioneren hebben het RIVM en de GGD’en geen dagelijkse aansturing nodig vanuit het ministerie. Beide hebben ook eigen directies. Daar komt bij dat veel uitvoerende bevoegdheden nog steeds belegd zijn op het niveau van de 25 veiligheidsregio’s waarin Nederland is opgedeeld.

De voorzitters van de regio’s volgen de ontwikkelingen op de voet. Zo gaf burgemeester Henri Lenfering, voorzitter van de veiligheidsregio Hollands-Midden waar Hillegom onder valt, dinsdag al een schot voor de boeg. Als het nodig is, komt er in die streek een regionale lockdown, waarbij bijvoorbeeld de contactberoepen hun werk weer moeten staken, horeca-ondernemers hun zaak weer moeten sluiten en er ook bij supermarkten en andere winkels weer veiligheidsmaatregelen van kracht worden. „We kunnen het gebied ook helemaal afsluiten”, zei Lenferink.

Ook de Tweede Kamer zit op het vinkentouw. Zo lieten de zorgwoordvoerders minister De Jonge van Volksgezondheid woensdag op initiatief van de PvdA weten dat ze binnen een week een brief van hem willen, waarin hij reageert op de actualiteit.

In het stuk moet De Jonge uit de doeken doen wat het beleid is ten aanzien van binnenkomende vluchten uit coronabrandhaarden. Verder wil de Kamer weten of er wel voldoende GGD-teststraten zijn, hoe snel mensen de testuitslagen krijgen teruggekoppeld en of de gegevens die zijn te raadplegen via het coronadashboard dat het ministerie heeft ontwikkeld wel volledig zijn.

Het kabinet heeft zich sinds maart laten adviseren door een vast team aan deskundigen. Hoe zit het met de tussentijdse evaluatie van het gevoerde beleid waar de Tweede Kamer voor het reces zo op aandrong?

Dinsdag schreef De Jonge dat hij een rijtje deskundigen –epidemiologen, economen en microbiologen– die nog geen directe bemoeienis hebben gehad met het beleid gaat vragen een schriftelijke reflectie op te stellen die het ministerie vervolgens met ze gaat bespreken. Over de uitkomsten daarvan wordt de Kamer achteraf geïnformeerd. Kortom, meer een evaluatie-light dan een grondig inspectie-onderzoek.