Natuurlijk kende ik het fenomeen, want in het verleden haalde ik regelmatig luisterboeken uit de bibliotheek voor mijn bejaarde schoonmoeder die door een ingrijpende oogziekte steeds slechter begon te zien. Voor haar was dit op het laatst de enige manier om toch nog van het geschreven woord te kunnen genieten.

Ik heb ook een vriend die voor zijn werk tijdelijk in Duitsland woonde en elk weekend drie uur in de auto doorbracht op weg naar huis. Om de tijd te doden, luisterde hij onderweg naar een ingesproken boek en zo verslond hij tientallen titels. Voor mij was een luisterboek dus synoniem aan een stapeltje cd’s in een mapje en alleen nuttig als zelf lezen geen optie is.

Toen mij onlangs gevraagd werd om een van mijn autobiografische titels in te spreken, was dat mijn referentiekader. In mijn beleving was het een bescheiden nichemarkt voor slechtzienden en forenzen, een verloren ogende plank in de bibliotheek die uitkomst bood als de letters in de GL-boeken niet groot genoeg meer bleken. Toen ik instemde met het verzoek, deed ik dat dus op basis van verouderde informatie en een vertekend beeld.

Vlucht

Dacht ik na afloop een luisterboek van mezelf in handen te kunnen houden, in werkelijkheid gaat het anno 2020 meestal om een digitaal bestand. Het bestaat dus vooral in vluchtige vorm, maar heeft mede daardoor wel een enorme vlucht genomen. Terwijl ik nog moest wennen aan het e-book als volwaardig alternatief voor een echt boek, blijkt het luisterboek in sommige landen al een kwart van de markt te bedienen.

Het hedendaagse luisterboek is een abonnement op een digitale dienst waarbij je boeken op je smartphone kunt downloaden. Logisch als je er even over nadenkt, maar sommige technologische ontwikkelingen gaan zo snel dat ik in gedachten nog een compact disc in een portable cd-speler aan het doen was terwijl de digitale diensten als paddenstoelen uit de grond schoten.

Hobbel

Nadat ik helemaal was bijgepraat, resteerde nog één hobbel. Het was logisch dat ik zelf dat boek in zou moeten lezen, want het gaat over mijn eigen leven. Tegelijk zag ik er als een berg tegenop. Ik heb nooit de ambitie gehad om stemacteur te worden en beschouw het als een echt vak, waarbij ademhaling net zo belangrijk is als timing, klankkleur en intonatie. In die zin voelde ik me een skiër die na één proefles een zwarte piste afdaalt.

Al snel ontdekte ik dat ook geoefende stemacteurs een zin soms een paar keer opnieuw inspreken, tot hij feilloos op tape staat. Een luisterboek is geen hoorspel dat rechtstreeks op de radio wordt uitgezonden. Na de opnamen, in een geluiddichte cabine die soms het formaat heeft van een ruime telefooncel, worden de bestanden uitgebreid bewerkt tot een soepel geheel zonder haperingen of versprekingen. Zo heb ik de afgelopen tijd veel geleerd, terwijl ik nog steeds op zoek ben naar het antwoord op de vraag waarom we steeds vaker liever luisteren dan lezen.

De auteur is publicist. Voor eerdere columns zie rd.nl/hormann.Reageren? hormann@refdag.nl