De Raad van State zette vorig jaar een streep door de manier waarop tot dan toe vergunningen werden afgegeven voor projecten die leiden tot meer stikstofneerslag in kwetsbare natuurgebieden. Daarbij werd te weinig rekening gehouden met de natuur, oordeelde de RvS.

Door die uitspraak kwamen veel bouw- en infrastructuurprojecten stil te liggen. Om de vergunningverlening vlot te trekken, moet de stikstofemissie omlaag, vooral door de landbouw, die voor het leeuwendeel van de uitstoot verantwoordelijk is. Daarnaast moet gekeken worden naar stikstofneerslag en het effect ervan in specifieke natuurgebieden. Het stappenplan van de WUR kan daarbij helpen, denken de onderzoekers, door per natuurgebied te kijken hoe en of er moet worden ingegrepen om de natuur te beschermen.

Zo moet er gekeken worden of de stikstofneerslag voor schade zorgt aan de natuur. Voor zo’n gebied geldt namelijk een bepaalde grens. Als de depositie hoger is dan die ‘kritische waarde’, heeft de natuur er last van. Vervolgens kan de staat van de natuur worden onderzocht om bijvoorbeeld te kijken of de natuur kan worden hersteld.

Mochten er daarna nog meer stappen nodig zijn om de natuur te beschermen, moet er worden gekeken of boeren in de omgeving bijvoorbeeld schonere stallen kunnen bouwen om de stikstofneerslag in het gebied die afkomstig is van hun bedrijf te verminderen.

Pas als al die maatregelen onvoldoende blijken, zou een boer bijvoorbeeld moeten verhuizen of overwegen te stoppen met boeren. Het opkopen van boeren is duur en soms pijnlijk, stelt WUR-onderzoekster Tia Hermans, dus opkoopregelingen moeten alleen worden ingezet als ze effectief zijn. Het plan helpt beleidsmakers „stapsgewijs te kijken of je je doelen kunt halen en welk perspectief je kan geven voor de landbouw”.

„Je moet kijken naar de manier waarop je de veerkracht van de natuur kan verbeteren”, aldus Hermans. Maar er zijn ook veel manieren voor boeren om hun stikstofuitstoot te verminderen, door bijvoorbeeld voer- en stalmaatregelen te nemen.

WUR is om tafel gegaan met landbouw- en natuurexperts om tot het plan te komen. Dat gebeurde op eigen initiatief om een bijdrage te leveren aan het stikstofdebat, dat maandag weer zal oplaaien als het kabinet het eindrapport ontvangt van de commissie die zich over de stikstofkwestie heeft gebogen. Het ministerie van Landbouw heeft het onderzoek van de WUR wel gesteund met financiering.