Toen eind februari de eerste coronapatiënt in het ziekenhuis van Codogno in Lombardije opdook, was het kwaad reeds geschied. De man was al twee dagen in het hospitaal voordat hij die diagnose kreeg. Intussen had hij patiënten en gezondheidswerkers in het ziekenhuis aangestoken.

Dat patroon van besmettingen in de zorg zette zich vervolgens voort. Een ongelukkig besluit van de regio Lombardije was om coronapatiënten naar andere ziekenhuizen in het gewest over te brengen. „Daarmee is het virus geëxporteerd”, zei Giorgio Palu, een gerenommeerde viroloog en hoogleraar microbiologie in Padua, donderdag in de krant Corriere della Sera. „Het medisch personeel was onvoldoende uitgerust met beschermende kleding.”

Lombardije, een regio met 10 miljoen inwoners, is het zwaarst getroffen door de coronacrisis. Bijna 8000 mensen zijn aan het virus overleden, met name in de provincies Bergamo en Brescia.

In Milaan, de gewestelijke hoofdstad, is de toestand minder kritiek. „Maar als wij Milanezen ons niet houden aan de restricties van de lockdown, dan kan de crisis zo ontploffen. Dan zakt het gezondheidssysteem helemaal in elkaar,” zegt Beppe Sala, de burgemeester van Milaan, via streaming.

De gezondheidszorg in Italië staat op een hoog niveau, maar het schort aan een duidelijke commandostructuur. De zorg is regionaal georganiseerd. Er bestaat nauwelijks een gezamenlijke aanpak in crisistijd.

De opstellers van de Global Health Security Index, die de gezondheidzorg wereldwijd langs de meetlat legt, constateerde al in 2019 dat Itnalië niet is voorbereid op virale rampen. Ook oordeelden ze dat de communicatie met gezondheidswerkers tijdens een noodsituatie slecht is. Het droevige resultaat is ernaar. Niet minder dan 69 artsen in Italië zijn tijdens de coronacrisis in het harnas gestorven en tegen de 10.000 mensen uit de zorg kunnen niet werken omdat ze zijn geïnfecteerd.

De gezondheidszorg in Lombardije leunt sterk op het ziekenhuiswezen. Tachtig procent van mensen die het virus heeft opgelopen, wordt in het ziekenhuis behandeld. Die kunnen de toeloop niet aan.

De aan Lombardije grenzende regio Veneto (5 miljoen inwoners) heeft gekozen voor thuisdiagnose en thuiszorg. Twintig procent van de patiënten belandt er in het ziekenhuis. In Veneto is het virus, dat er ruim 500 slachtoffers heeft gemaakt, in bedwang gehouden.

„We tasten in het duister wat de aanpak van de regio Lombardije is,” zegt burgemeester Sala. „We wachten ook nog steeds op mondkapjes. We zijn nu zelf maar op zoek gegaan.”