Waarom de Spaanse koning zo’n ingrijpende stap zet? Omdat zijn 82-jarige vader door het zoveelste schandaal wordt achtervolgd. Er loopt nu een onderzoek van Zwitserse aanklagers naar een bankrekening die vermoedelijk onder anderen op naam van Juan Carlos staat. In 2008 zou de voormalige vorst daarop zo’n 65 miljoen euro hebben ontvangen van de toenmalige Saudische koning Abdullah. Het zou verband houden met een hogesnelheidslijn naar Mekka. De aanklagers vermoeden echter dat dit smeergeld kan zijn geweest.

De holding staat ingeschreven in belastingparadijs Panama en heeft een rekening bij een bank in Genève. Juan Carlos zou het geld hebben bedoeld als een soort levensverzekering voor zijn familie. Volgens de Britse krant The Telegraph komt de naam van koning Felipe voor als tweede begunstigde van het fonds. De huidige koning spreekt tegen dat hij betrokken is bij deze constructie en wil zich op elke mogelijke manier distantiëren van het geld. Daarom besloot hij tot deze daadkrachtige maatregel.

Behalve over de toekomstige erfenis maakte koning Felipe nog een ander besluit bekend. Hij ontneemt zijn vader diens jaarlijkse toelage van 194.000 euro. Juan Carlos ontvangt elk jaar bijna 2 ton uit de staatskas voor de officiële taken die hij als oud-koning nog vervult.

Waardigheid

Het was een opmerkelijke verklaring die koning Felipe op de Spaanse televisie uitsprak. Het moet gezegd worden: Felipe is een man van zijn woord. Toen hij op 19 juni 2014 de Spaanse troon besteeg, maakte hij een duidelijk dat hij schoon schip zou maken. Daar lijkt Felipe zich nu aan te houden. „De kroon moet zijn waardigheid en prestige waarmaken, en eerlijk en transparant handelen. Dat is de kroon verplicht aan zijn status en sociale verantwoordelijkheid”, stelde de koning in de verklaring.

Voor Felipe tellen waardigheid en onkreukbaarheid van de monarchie erg zwaar; hij stelt ze zelfs boven familiebanden. En als kersverse koning in 2014 kreeg hij al een hoop voor de kiezen. Vrijwel meteen na de troonsbestijging kreeg Felipe te maken met een financieel schandaal rond zijn zwager Iñaki Urdangarin, de echtgenoot van zijn zus Cristina. Die werd in een corruptiezaak veroordeeld tot vijf jaar gevangenisstraf, waarop Felipe besloot om alle banden met Urdangarin te verbreken.

Hetzelfde lijkt nu in een zeker opzicht te gebeuren met Juan Carlos. „Vandaag de dag eisen de burgers meer dan ooit terecht dat ethische principes leidend zijn in het openbare leven”, zegt Felipe in de verklaring. „De koning is als staatshoofd niet alleen een voorbeeld, maar moet zich ook voegen naar deze legitieme eis van de bevolking.”

De Partido Popular, de voormalige regeringspartij, prees koning Felipe meteen voor zo veel staatsmanschap en opofferingsgezindheid voor het ambt. Of het genoeg is om buiten het schandaal te blijven, moet nog blijken.

Pensioen

In juni 2019 trok oud-koning Juan Carlos zich terug uit het openbare leven. Op 2 juni ging hij officieel met pensioen. En daar was de voormalige vorst aan toe, bleek uit een brief aan zijn zoon Felipe: „Met een weloverwogen overtuiging heb ik vandaag mijn verlangen geuit om deze stap te zetten en op 2 juni te stoppen met alle institutionele activiteiten. Ik neem deze beslissing als een trotse vader en met grote genegenheid.”

De oud-koning geniet in Spanje respect voor zijn rol bij de overgang van de dictatuur van generaal Franco naar de democratie in de jaren 70. Later raakte hij in opspraak door schandalen; van buitenechtelijke relaties tot zijn jacht op olifanten in Afrika en mogelijke belastingontduiking. Het aantal publieke optredens van Juan Carlos was sinds zijn troonsafstand in 2014 al behoorlijk beperkt. Hij richtte zijn aandacht de afgelopen jaren op zijn hobby’s, zoals zeilen. Juan Carlos tobt bovendien met zijn gezondheid. Vorig jaar werd bekend dat hij een operatie had ondergaan wegens huidkanker.

Juan Carlos trad door deze omstandigheden al veel minder in de openbaarheid. Of de oud-koning na de ferme besluiten van zijn zoon Felipe nog de publiciteit opzoekt, is de vraag.