Richard Dawkins’ atheïsme voor beginners
Als er één militante atheïst is, dan is het de Britse evolutiebioloog Richard Dawkins. „Het ergste is dat we kinderen al op jonge leeftijd het geloof inprenten. Dat is je reinste indoctrinatie, echt een zonde.”
Hij presenteerde maandagavond in Den Haag de vertaling van zijn boek ”Los van God. Atheïsme voor beginners” (uitg. Nieuw Amsterdam). Dawkins is stemmig gekleed, in donkerblauw pak. Hij schreef moeilijke boeken, zegt hij, maar deze nieuwe is „een versie voor jonge mensen”, voor de leeftijd vanaf veertien jaar. „Ik ben werkelijk ontdaan als ik zie hoe religie van generatie op generatie overgeleverd wordt. We moeten de vicieuze cirkel van kinderlijke indoctrinatie doorbreken.”
Zijn nieuwe boek is één loflied op de ”wetenschap”. Wie gelooft dat elk woord in de Bijbel „letterlijk waar” is, is „wetenschappelijk achterlijk”, vindt hij. Dawkins schrijft dat hij op zijn vijftiende jaar definitief het christendom opgaf, omdat niemand kon bewijzen dat die religie het bij het rechte eind heeft.
Evolutie is volgens hem een onweerlegbaar feit: „Wij zijn neven van chimpansees, het product van honderden miljoenen jaren evolutie.” Het boek is één loflied op Darwin. Dawkins haalt in zijn boek zijn munitie uit de wetenschap en de natuur.
Toch leek zelfs Dawkins vorige week nog iets positiefs over religie en God te zeggen. Britse media meldden dat volgens Dawkins het afscheid nemen van God de wereld „minder moreel” maakte. Reden: wanneer je God ziet als een ”Hemelse Bewakingscamera” (term uit zijn nieuwe boek), dan doe je minder gauw foute dingen. „Dan lijkt de kans helaas en inderdaad groter dat hij zich netjes gedraagt. Ik moet zeggen dat ik dat een vervelend idee vind”, zo schrijft hij in zijn nieuwe boek.
Uiteraard kwam maandag de evolutie ter sprake. „Evolutie is een mooie verklaring, zo verleidend mooi en krachtig”, zo zegt hij voor een bomvolle zaal in het Nationaal Theater in Den Haag. „De natuurlijke selectie is een fantastische verklaring van de diversiteit, complexiteit en schoonheid van het leven. Het is hét mysterie in de geschiedenis van de wetenschap waarom dat inzicht zo laat doorbrak: pas halverwege de negentiende eeuw. Ik denk dat de reden is dat de verklaring zo belachelijk simpel en krachtig is. Maar het vergt intellectuele moed om de wereld te verklaren zonder een Ontwerper.”
Toch weet hij eigenlijk weinig over het ontstaan van het leven op aarde. „Er is geen model dat direct overtuigend is.” Op dít moment, voegt hij eraan toe. „Ik zou het fijn vinden dat we het zullen weten. Er zijn gaten, maar die worden kleiner”, klinkt het optimistisch.
Slechts 10 procent van de Amerikaanse wetenschappers is religieus, weet Dawkins. „Weinig, maar toch zorgelijk. Ik kom wetenschappers tegen die ervan overtuigd zijn dat de aarde vele miljoenen jaren oud is, maar als gelovigen zeggen ze dat het 6000 jaar is. Hoe kun je zo tegenstrijdig geloven? Wat een tragiek en verspilling van hersenen.”
„Is God niet een kwestie van geloof en hebt u dat gewoon niet?” zo vraagt iemand. Dawkins: „Maar waarom heb je geloof? Je gelooft omdat je ouders dat verteld hebben. Dat is de belangrijkste oorsprong van alle religie.”