Honderdduizenden studenten vullen ’m jaarlijks in, de Nationale Studenten Enquête (NSE). In dit landelijke onderzoek, gehouden in opdracht van het ministerie van Onderwijs, komen allerlei onderwerpen langs: van vaardigheden, docenten en studielast tot begeleiding, sfeer en groepsgrootte.

De uitkomsten worden gebruikt in de Keuzegidsen voor hogescholen en universiteiten en het onderzoek van weekblad Elsevier naar de beste studies. Aankomende studenten duiken graag in deze scorelijstjes: waar kunnen ze hun favoriete opleiding het beste volgen? Ook vertelt de uitslag hogescholen en universiteiten waar voor hen verbeterpunten liggen.

Hogescholen wilden dit jaar niet meewerken aan de NSE. Waarom?

De vragenlijst vertoonde volgens de Vereniging Hogescholen „ernstige tekortkomingen” in kwaliteit en betrouwbaarheid. Namen van studies klopten niet, waardoor studenten de verkeerde studierichting aangaven. Boosdoener is de AVG: door de nieuwe privacyregels konden hogescholen gegevens van studenten niet meer vooraf koppelen aan de enquête. Ook werkte de mobiele versie van de vragenlijst niet altijd goed.

Was er geen andere oplossing dan de NSE in de prullenbak te gooien?

Studiekeuze123, die de NSE afneemt, meende wel dat de fouten te repareren waren. Studenten zouden langer de tijd krijgen om de vragenlijst in te vullen. Ook wilde de organisatie de data verifiëren met hulp van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Maar de hogescholen geloofden niet in herstel achteraf en weigerden de enquête opnieuw uit te zetten. De NSE is onbetrouwbaar en dus onbruikbaar, stelden de hbo’s. De Vereniging van Universiteiten koos wel voor reparatie.

Hoe kwam de ranglijst voor het hoger onderwijs nu tot stand?

Voor de studentenoordelen gebruikte de uitgever data van vorig jaar. Alleen van particuliere hogescholen konden recente gegevens worden verwerkt, want die maakten de resultaten van 2019 wel openbaar.

De NSE is „heel belangrijk” voor de ranking, legt data-analist Asta Lateveer van de Keuzegids uit. In de beoordeling weegt de NSE voor 70 procent. Net als elk jaar neemt de Keuzegids ook het oordeel van kwaliteitsbewaker NVAO mee. Dat bepaalt de score voor 10 procent. Voor de overige 20 procent kijkt de uitgever naar prestatiecijfers: het aandeel studenten dat binnen vijf jaar een diploma heeft en het aantal dat na het eerste jaar uitvalt.

Heeft het gebruik van oude data gevolgen voor de scorelijst?

„We gebruiken het beste wat nu beschikbaar is”, zegt Lateveer. Volgens haar verschillen de NSE-uitkomsten van twee achtereenvolgende jaren niet enorm. „Af en toe zien we een uitschieter, maar meestal gaat een school niet binnen een jaar van onder aan naar boven aan de lijst. Verschuivingen gaan langzaam.” Of de ranking er anders uit had gezien mét actuele NSE, durft ze niet te zeggen. „Die gegevens hebben we nu eenmaal niet.”

Wie zijn topscoorders? En hoe doen de christelijke hogescholen het?

Voor de zesde keer op rij mag Avans zich de beste van de grote hogescholen noemen. De Christelijke Hogeschool Ede (CHE) bezet voor het dertiende achtereenvolgende jaar de hoogste plaats onder de middelgrote hogescholen – met 650 tot 3500 eerstejaars. Hogeschool Viaa in Zwolle eindigt in de lijst met kleine hogescholen op de tweede plaats, achter de particuliere school Notenboom.

De Driestar staat in dezelfde ranking op plek vijf. De Goudse hogeschool is koploper van de lijst met beste pabo’s in West-Nederland. De Keuzegids kent de pabo-opleiding van de Driestar 72 punten toe, die van de CHE 66 en die van Viaa 78.

Opleidingen met meer dan 75 punten krijgen het predicaat ”topopleiding”. Bij de CHE geldt dat voor communicatie, bedrijfskunde en human resource management. Bij Viaa valt de eretitel te beurt aan de pabo en de studie verpleegkunde en bij de Driestar zijn de lerarenopleidingen Duits en Nederlands en deeltijdopleiding pedagogiek toppers.

Wat vertelt de Keuzegids verder?

Voor het eerst zijn de associate degrees beoordeeld. Die opleiding zit qua niveau tussen het mbo en een hbo-bachelor in. En met de discussie rond studiestress heeft de Keuzegids nu ook de haalbaarheid van hbo-opleidingen in kaart gebracht. Die score is vastgesteld op basis van vragen uit de NSE van vorig jaar over de spreiding van studielast, haalbaarheid van deadlines en studievertraging.

Hoe gaat het volgend jaar?

Als het aan onderwijsminister Ingrid van Engelshoven ligt, zijn universiteiten en hogescholen straks verplicht om mee te werken aan de studentenenquête. Ze stuurde hierover deze maand een wetsvoorstel naar de Tweede Kamer. De informatie over studenttevredenheid is volgens haar van maatschappelijk belang.

Afgelopen zomer lieten de hogescholen weten nog „onvoldoende garanties” te zien voor een goede uitvoering van de NSE in 2020. De Vereniging Hogescholen zegt desgevraagd te hopen dat de enquête volgend jaar gewoon kan doorgaan, maar dat daarover nog steeds gesprekken met het ministerie lopen.