Risico voor pensioen niet doorschuiven naar volgende generatie
Voordat u verder leest, wil ik heel uitgesproken zijn over de kortingen die de pensioenfondsen dreigen te moeten toepassen. Ik hoop oprecht dat die voorlopig worden afgewend.
En dat niet als gevolg van een truc of een nieuwe systematiek, maar simpel en alleen door middel van een daad van politieke wil. Dat statement wil ik maken omdat u anders gaandeweg het lezen van deze bijdrage het idee zou kunnen krijgen dat ik die pensioenkortingen wel voor lief zou nemen. Dat is dus niet het geval.
Nu er zo’n wezenlijk en belangrijk akkoord is gesloten over de herziening van ons pensioenstelsel, zou het een ongelooflijk verkeerd signaal zijn als de grote fondsen de pensioenen zouden verlagen. Het zou het vertrouwen in de polder flink ondermijnen, vooral als het gaat om de toekomstige bereidwilligheid van sociale partners om concessies te doen en compromissen te bereiken. De politiek moet hier ingrijpen: desnoods maar een keer een verlies nemen, bij wijze van investeren in vertrouwen.
Maar dat is nog wat anders dan het wijzigen van de systematiek in eigen voordeel. Dat heeft iets weg van een truc. En trucs zijn niet bestendig. Het morrelen aan de rekenrente lijkt daar wel op. Waarom is het zo actueel? Omdat het de gemakkelijkste knop is om aan te draaien. Alsof het een volumeknop betreft: draai hem wat meer naar rechts en je hebt meer muziek.
Thermometer
Ik heb het voorbeeld niet van mijzelf, maar noem het hier om te illustreren wat de argumenten zijn van diegenen die zich verzetten tegen aanpassing van de rekenrente. Stel, u voelt zich niet zo lekker en bezoekt de huisarts. Op de ouderwetse thermometer blijkt dat u koorts heeft. Ai, dat komt u niet goed uit want er zijn belangrijke zaken te doen. Weet u wat, zegt de dokter, we verschuiven de streepjes wat op de thermometer en kijk: keurig 37 graden celsius, niets aan hand. Misschien glimlacht u bij dit voorbeeld, maar het benadert wel de kern van het probleem.
De rekenrente wordt gebruikt om de dekkingsgraad te berekenen. Dat is de verhouding tussen enerzijds de waarde van de bezittingen van een pensioenfonds en anderzijds de waarde van de verplichtingen: de pensioenuitkeringen die het fonds moet doen, nu en in de toekomst.
Risicovrij
In dat laatste zit hem de crux. Je weet hoeveel geld je nu in kas hebt en hoeveel uitkeringen je nu moet doen, maar hoe bereken je de waarde van al de uitkeringen aan toekomstige gepensioneerden? Om zeker te zijn moet je daar een risicovrije inschatting van maken, zodat je zeker weet dat je voldoende in kas hebt om huidige en toekomstige pensioenen te kunnen betalen. De rekenrente die DNB hanteert is de minst risicovolle inschatting.
Natuurlijk, een simpele verhoging van de rekenrente betekent dat een pensioenfonds op dit moment veel minder geld in kas hoeft te hebben. Het bedrag groeit in de toekomst toch wel aan, neem je aan. Alle pensioenkortingen zijn dan meteen van de baan. Maar in wezen speculeer je dan met de toekomstige uitkeringen: de ouderen krijgen nu ongekort uitgekeerd maar het volle risico wordt doorgeschoven naar de volgende generaties.
De auteur is coördinator arbeidsvoorwaardenbeleid bij de christelijke vakorganisatie RMU. Reageren? sociaal@refdag.nl
