Parijs was afgelopen zondag verboden terrein voor auto’s. Ik had het genoegen dat een keer mee te maken. Eerlijk gezegd had ik het aanvankelijk niet eens door: het was prettig oversteken, maar ik wist niet van de maatregel af. Een bord bij een afgezette straat gaf echter tekst en uitleg: ”Paris Respire”, ”Paris herademt”, stond er onder meer op. Het is de slogan waarmee het stadsbestuur de autoloze zondagen promoot.

Tussen 11 en 18 uur was de hele Franse hoofdstad ”sans voiture”, uitgezonderd de ringweg. Natuurlijk rijden er ook op autoloze zondagen toch nog auto’s, zoals taxi’s en van de veiligheidsdiensten, maar al met al was het absoluut een verademing.

In Parijs is de autoloze zondag inmiddels een bekend fenomeen. Het centrum van de stad is al sinds 2016 iedere eerste zondag van de maand verboden terrein voor auto’s. Als het aan burgemeester Anne Hidalgo ligt, wordt dat bovendien snel uitgebreid naar iedere zondag.

Hidalgo beloofde al in haar verkiezingscampagne in 2014 werk te maken van het milieuprobleem in de stad en voegt met dergelijke maatregelen de daad bij het woord. Een overbodige luxe is het beleid niet: op slechte dagen kan in Parijs de smog zo dicht over de stad hangen dat de Eiffeltoren niet meer zichtbaar is. Het stadsbestuur besloot al een paar keer op werkdagen om de helft van de auto’s de toegang tot de straat te ontzeggen.

Het verschijnsel autoloze zondag is sinds 1999 in meerdere Europese steden bekend, als aftrap van de Europese mobiliteitsweek in september. Amsterdam deed tussen 2007 en 2009 ook een aantal jaren mee, maar het initiatief heeft daar nooit willen beklijven. De Fietsersbond opperde echter recent de drukke Amsterdamse Wibautstraat iedere zondagochtend autovrij te maken. Dat moet te regelen zijn, zou je denken.

In België is er aanmerkelijk meer animo voor het fenomeen: afgelopen zondag waren zelfs dertien Vlaamse steden autovrij. Londen deed voor het eerst mee door zo’n 27 kilometer aan straten af te sluiten. Dat leidde echter tot grote verkeersdrukte in de rest van de stad. De les daarvan: doe het goed, of doe het niet.

De meest bekende autovrije zondagen in Nederland en België zijn die van rond de Suezcrisis in 1956 en de oliecrisis in 1973. Brandstoftekorten noopten de autoriteiten ertoe. Nederland kende echter ook al in 1939 een hele reeks autoloze zondagen: van 1 oktober tot en met 12 november. Die maatregel hield verband met onder meer de mobilisatie.

In de huidige discussie rond stikstofuitstoot zou het fenomeen misschien nog eens overwogen kunnen worden. Natuurlijk gebeuren er daardoor heus geen wonderen, maar het zou direct een mooi tegenwicht zijn in de trend om de zondag juist steeds meer gelijk te trekken met alle andere dagen. In navolging van Parijs zou ”Nederland herademt” een mooie slogan zijn.

Als de autoriteiten niet over de brug komen, zouden de gezamenlijke kerken de campagne kunnen aftrappen door hun leden op te roepen per fiets of lopend naar de kerk te komen. Voor bijvoorbeeld oudere mensen maken ze dan uiteraard een uitzondering, zoals ook in 1956 en 1973 gebeurde.