Voor de inwoners van Jakoetsk, een Russische stad in het Verre Oosten, is een temperatuur van min 20 graden in de winters een warme dag. Pas als het kouder wordt dan min 45 mogen kinderen thuisblijven van school. Door klimaatverandering komt dat echter steeds minder vaak voor.

De gemiddelde temperatuur in de Siberische stad is de afgelopen tien jaar met zo’n 2,5 graden gestegen. In Russische poolregio’s warmt de aarde zo’n twee keer zo snel op dan elders op de wereld.

Verzakking

De inwoners van het noordoosten van Rusland zijn sterk afhankelijk van de permafrost. Wegen, meren en zelfs vruchtbare landbouwgrond liggen op deze ijslaag, die door langzaam smelt, waardoor zelfs spoorwegen verzakken.

Dit heeft gevolgen voor de economie van de regio. In de zomer is transport soms niet eens mogelijk, omdat de bodem niet stevig meer is. Ook gebouwen dreigen te verzakken.

De meeste gebouwen in Jakoetsk stammen nog uit de Sovjetperiode: goedkope bouwsels die met tientallen tegelijk uit de grond werden gestampt om de woningnood tegen te gaan. Van buiten lijken ze oud, grijs en vervallen. Van binnen zijn ze warm, gezellig en comfortabel. De verwarming wordt centraal in de stad geregeld. Net zoals het ging in het Sovjettijdperk.

Om ervoor te zorgen dat de centraal verwarmde gebouwen met hun warmte deze stevige ondergrond doen smelten, staan ze op betonnen pilaren een meter boven de grond zodat de koude wind onder de gebouwen door kan blazen.

Sommige scheefgezakte gebouwen zijn al afgebroken of ingestort. Andere gebouwen beginnen kraakjes te vertonen. In andere flats wordt de inwoners aangeraden over vertrek na te denken, nadat de flats zijn verstevigd met ijzeren frames.

„Niets van wat gebouwd was op permafrost was gebouwd met de verwachting dat het zou smelten”,zegt Michaïl Grigorjev, adjunct directeur van het Permafrost Instituut. Hij vindt de opwarming nog niet „kritiek”, maar als de opwarming doorzet zal deze zeker problemen geven.

Hij heeft vooral zorgen over het zuidwesten van Siberië met een dunne laag permafrost. Daar kan de opwarming veel meer kwaad.

Volgens prof. Oleg Anisimov, onderzoeker naar de gevolgen en oorzaken van klimaatverandering in het noorden Rusland, kan de temperatuurstijging rampzalige gevolgen hebben voor het gebied. „De winters in Siberië zullen comfortabeler zijn en de energiekosten dalen. Maar voor het milieu en de volksgezondheid zal het nadelig zijn.”

Miltvuur

Door het smelten van de ijslaag komen oude kadavers naar boven, met alle ziektekiemen die daarin zitten. Mogelijk kwam daar twee jaar geleden de besmetting met miltvuur vandaan, een ziekte die al 75 jaar weg was uit Rusland.

„Insecten en parasieten kunnen hun reikwijdte uitbreiden. Dooi in de winter kan leiden tot een dikke laag ijs op de sneeuw, zodat paarden, herten en ander wild niet door deze korst heen kunnen breken in hun zoektocht naar voedsel onder de sneeuw. Nieuwe diersoorten zullen zich vestigen die niet typisch zijn voor deze regio”, aldus prof. Anisimov.

Een ander probleem vormen grote kraters op de toendra van 50 tot 70 meter diep. Die ontstaan vermoedelijk door grote bubbels methaan onder de permafrost tijdens de hete zomers in Siberië. Methaan is een gas dat de opwarming versterkt.