Het boek verrast geregeld. Wie wist er dat zelfs kwallen over een skelet beschikken? Niet van bot, maar wel een hydrostatisch skelet: een met vloeistof gevulde binnenkant omgeven door spierlagen die worden aangestuurd door een zenuwstelsel.

In aardlagen zijn tal van skeletten bewaard gebleven. Onder meer van inmiddels uitgestorven schelpdieren, trilobieten, kreeften, garnalen, krabben en inktvissen, die over een uitwendig skelet beschikken. Maar ook van spinnen en insecten die eveneens rondlopen met een exoskelet.

Zo’n skelet biedt niet alleen stevigheid, maar ook bescherming. In die zin noemen de auteurs een middeleeuws harnas ook een exoskelet, net als een auto vandaag de dag.

Planten ontlenen hun stevigheid aan een buisgeraamte van cellulose en lignine. Kraakbeenvissen zoals haaien, maar ook landdieren zoals dinosauriërs en zoogdieren, vogels en de mens beschikken over een inwendig skelet dat stevigheid biedt. Al deze levensvormen hebben lichte en stevige botten, die exact zijn toegesneden op hun functie.

Het evolutieproces van universele gemeenschappelijke afstamming loopt als een rode draad door het hele boek. Maar opmerkelijk genoeg refereren de auteurs ook geregeld aan „geavanceerde bouwplannen.” Maar van wie? Anne Schulp van Naturalis Biodiversity Center noemt in zijn voorwoord de term „ingenieurswerk” als hij de slimme constructies van de botten beschrijft. Wie is dan die ingenieur?

Dergelijke ingenieuze botstructuren toeschrijven aan een dom, doelloos, toevallig proces van evolutie is logisch gezien absurd; een doelgericht, intelligent ontwerp ligt veel meer voor de hand. Zijn niet „alle schepselen, grote en kleine, gelijk als letteren, die ons de onzienlijke dingen Gods geven te aanschouwen, namelijk Zijn eeuwige kracht en Goddelijkheid?”, zoals de Nederlandse Geloofsbelijdenis verklaart.

Zo bezien is het hele boek eigenlijk een lofzang op God de Schepper, hoewel de auteurs dat niet zo hebben bedoeld. Maar niemand kan de lezer ervan weerhouden om het boek door die bril te lezen.

Verder is het jammer dat de auteurs zo veel zijsporen bewandelen, en zo veel woorden nodig hebben om hun punt duidelijk te maken. Een bondiger schrijfstijl had een veel dunner en dus goedkoper boek kunnen opleveren.

Boekgegevens

Skeletten. De biologische basis voor bescherming en beweging, Jan Zalasiewicz en Mark Williams; uitg. Veen Media; 252 pag.; € 42,50.