Special forces van landmacht en marine vallen vanaf 2020 onder dit commando dat alle operaties plant, aanstuurt en uitvoert. Gecoördineerd, gesynchroniseerd. Niet onbelangrijk. Elite-eenheden treden steeds vaker op met andere delen van de krijgsmacht.

Commandant der strijdkrachten Rob Bauer overhandigt de Socomvlag aan Ten Haaf. Hoogwaardigheidsbekleders uit binnen- en buitenland zijn getuige van een „historisch moment.” Ten Haaf spreekt zijn troepen toe. Rechts het Korps Commandotroepen (KCT), links Marsof, de elite-eenheid van het Korps Mariniers. Iets verderop blauwe uniformen van het 300 squadron van vliegbasis Gilze-Rijen. Eentje valt er tijdens de ceremonie om.

Generaal Ten Haaf, tot voor kort defensie-attaché op de Nederlandse ambassade in Washington, moet het nieuwe commando tot een eenheid smeden. Defensie heeft speciaal gekozen voor een luchtmachtgeneraal om rivaliteit tussen commando’s (landmacht) en mariniers (marine) te voorkomen.

Gefeliciteerd. Trots?

„Ja, toch wel. Het is een belangrijk moment voor defensie.”

Wat is het belang van zo’n eenheid?

„Op verschillende fronten neemt de dreiging toe. Door hybride-oorlogvoering, met groene mannetjes op de Krim. Door zogenaamde irregulier opererende tegenstanders, met talibanachtige strijdgroepen. En door de dreiging van terreuraanslagen.

Het belang van special forces neemt daarbij alleen maar toe. Zij kunnen snel, adequaat en ongezien opereren. Niet met geheimzinnige operaties, maar met zinnige geheime operaties. Met dit nieuwe commando kunnen we special forces sneller en makkelijker inzetten. We deden het al goed, maar gaan het nog beter doen.

Bovendien kan Nederland hiermee, samen met België en Denemarken, een belangrijke capaciteit leveren aan de NAVO. Het Special Operations Command kan straks ook operaties van special forces in NAVO-verband aansturen. We vullen daarmee een gat in de NAVO op. Nederland neemt vanaf 2021 deel aan de NRF, de snelle interventiemacht van de NAVO.”

Waarom doet Nederland dit nu pas? Veel NAVO-landen hebben elite-militairen van landmacht en marine al jaren onder één commando.

„U hebt gelijk. Andere landen hebben een vergelijkbaar proces al doorlopen. Onderlinge rivaliteit tussen commando’s en mariniers in het verleden heeft het proces bij ons vertraagd. Wij bundelen nu de krachten. De oprichting van Socom is het sluitstuk van dit proces.”

Vormt die rivaliteit tussen commando’s en mariniers geen bedreiging?

„Die rivaliteit bestaat niet meer, maar wordt alleen nog door de media in stand gehouden. Elite-eenheden van landmacht en marine werken al meer dan tien jaar professioneel samen. In Afghanistan, in Mali. Op het grondvlak kennen commando’s en mariniers elkaar goed. Het is niet zo dat ze elkaar niet kunnen luchten of zien.”

Bij het kleinere Marsof bestaat toch echt de vrees onder de voet gelopen te worden door het grotere KCT.

„Nee. We opereren zij aan zij. Een gezonde rivaliteit is geen probleem. Dat helpt alleen maar om elkaar scherp te houden. We komen uit verschillende tradities. Die houden we, die koesteren we. Zolang deze een professionele inzet maar niet in de weg staan. Ik geloof heel erg in eenheid in verscheidenheid. Het slechtste is als er één grote grijze massa ontstaat.”

U bent speciaal vanuit Washington ingevlogen voor deze klus?

„Nou, nou, speciaal ingevlogen... dat klinkt alsof ik als een Sinterklaas het land ben binnengehaald. Maar ik ben inderdaad vervroegd teruggeroepen.”

Hebt u ervaring met special forces?

„Ik heb ervaring als helikopterpiloot. Heli’s zijn van levensbelang voor special forces. Bovendien ben ik plaatsvervangend directeur Operaties geweest, die de inzet van special forces regelt.

En ten slotte heb ik het Defensie Helikopter Commando op vliegbasis Gilze-Rijen opgericht. We hadden aparte helikopters van luchtmacht en marine. Nu werken ze nauw samen.”

Wat is uw grootste uitdaging?

„Mijn grootste uitdaging is een goed fundament onder de eenheid te leggen. In werkprocessen, in aanschaf van materieel bijvoorbeeld. Gebeurt dat niet, dan houden we nog jaren last van scheuren.”

Bent u er klaar voor?

„Ik ben er klaar voor en heb er zin in.”