Tot een paar jaar geleden wist hij eigenlijk niet eens dat er ook buiten Amerika landen met een Biblebelt zijn, zei Dahlbacka dinsdag in Amsterdam. „Maar in 2015 kreeg ik een mailtje van Fred van Lieburg van het project ”European Bible Belts”. Wat bleek: Wikipedia noemt er nog bijna een dozijn. Dat verbaasde me.”

Tijdens een seminar van het Amsterdam Centre for Religious History aan de Vrije Universiteit presenteerde Dahlbacka de resultaten van zijn onderzoek naar de Biblebelt in Finland. Die bevindt zich in de West-Finse regio Österbotten, rond Jakobstad. „Niet dat je kunt zeggen: Nu rijd ik de Biblebelt in, en nu rijd ik er weer uit. Het is meer een beeld dat mensen van deze streek hebben.”

Hendrik-Ido-Ambacht

Dat beeld is meestal niet erg positief, merkte de kerkhistoricus, verbonden aan de Åbo-academie in Turku, op. „Áls Finse media al over de Biblebelt schrijven, gebeurt dat vrijwel altijd op een negatieve manier. Als iets volstrekt achterhaalds, dat in tegenstelling staat tot het moderne.”

Al is het ook weer niet zo dat mensen door bijvoorbeeld hun kleding erg afwijken van de rest van de samenleving, zei Dahlbacka desgevraagd. „Ze gaan gewoon met hun tijd mee. Misschien zie je wat minder make-up. Maar een poosje geleden woonde ik in Nederland, in Hendrik-Ido-Ambacht, een zondagse dienst bij. Wat je dan ziet, de rokken, de hoofdbedekking, kom je in de Finse Biblebelt zo niet tegen.”

De wortels van deze –overwegend Zweeds sprekende– Bijbelgordel liggen in de achttiende en negentiende eeuw. Dahlbacka: „Er waren toen drie opwekkingsbewegingen, die in deze regio bij elkaar kwamen: een confessioneel-lutherse beweging vanuit het zuiden, rond 1840; de beweging van het zogeheten laestadianisme vanuit het noorden, rond 1860; en in 1860, 1870, kwamen daar vanuit Zweden, het baptisme en methodisme nog bij.”

Met als gevolg dat Jakobstad, met zo’n 20.000 inwoners, wel 20 verschillende kerken telt. „Vanouds zijn er meer kerken dan café’s.” De Finse Biblebelt als geheel kenmerkt zich volgens de statistieken door „een hogere mate van kerkbezoek dan de rest van het land, een sterker geloof in God dan gemiddeld en een mindere mate van secularisatie.”

Grote gezinnen

Het gezicht van de Finse Bijbelgordel wordt bepaald door mensen die zich rekenen tot het laestadianisme, genoemd naar de Zweeds-lutherse opwekkingsprediker Lars Levi Laestadius. „In Jakobstad wonen er zo’n 5000.” Officieel behoren zij tot de Lutherse Kerk, „maar niet zelden komen zij apart daarvan samen.”

Eigen scholen kennen deze mensen –met vaak grote gezinnen– niet. Wel is er veelal weerstand tegen hoger onderwijs, gaf Dahlbacka aan. „Vanwege onder andere de verleidingen waaraan de kinderen daar worden blootgesteld. Ga maar gewoon aan het werk, is het motto. Karakteristiek voor de Finse Biblebelt is het hoge arbeidsethos, er zijn ook veel familiebedrijven. En de bevolking behoort tot de gelukkigste ter wereld. Maar daar lees je in de media nauwelijks over.”

Lees ook:

Zorg over kerk in Finland, maar hoop ligt buiten mensen (rd.nl, 07-06-2018)

Niet alleen Nederland kent een Biblebelt (rd.nl, 03-11-2017)