Wie is Leonne?

Leonne werd in 1961 in het Limburgse Swalmen geboren als Leon. De baby had bij de geboorte zowel mannelijke als vrouwelijke geslachtskenmerken. „Ik ben niet als man of vrouw geboren. Ik heb allebei. Ik kon dus vroeger twee kanten op”, vertelt Leonne. Haar ouders lieten hun kind registreren als jongetje. Tijdens de puberteit bleek dat Leon zich geen man voelde, waarop medische behandelingen volgden om een vrouw te worden.

Leonne trouwde als vrouw met een man en kreeg een kind van hem. Later kreeg ze een relatie met een transseksuele man die vrouw was geweest, en weer later met een rechter en een notaris. „Zo kwam ik mensen tegen die over genderneutraliteit hadden nagedacht.”

Waarom stapte Leonne naar de rechter?

Het vrouwelijke geslacht bleek niet te passen, omdat de persoon in kwestie zich genderneutraal voelt. De zaak werd aangespannen na „een leven lang al geweten te hebben dat ik geen jongen of meisje, maar iets er tussenin was”, zegt Leonne. „De eerste dertig jaar probeerde ik me als jongen voor te doen, omdat mijn ouders dat graag wilden. Maar ik werd moe van dat man zijn en ging als vrouw verder. Om uiteindelijk tot de conclusie te komen: ik ben geen van beide, ik wil zijn wie ik ben: genderneutraal.”

Ze verzocht de rechter dan ook om in de geboorteakte de vermelding van het geslacht ”vrouwelijk” te veranderen in ”geslacht is niet kunnen worden vastgesteld”.

En die staat een genderneutrale geboorteakte toe?

Precies. Daarmee krijgt Leonne dus ook een genderneutraal paspoort en rijbewijs. Ze heeft voldoende aannemelijk gemaakt dat er sprake is van een ambivalent geslacht en dat zij de overtuiging heeft noch man noch vrouw te zijn, stelt de rechtbank.

Doorslaggevend is voor de rechter niet de fysieke verschijningsvorm, maar de genderbeleving van een persoon, zo staat in de uitspraak. Dat ligt in lijn met een wetswijziging uit 2014, waardoor transgenders zonder operatie het geslacht in hun paspoort kunnen laten veranderen.

Wordt dit de eerste Nederlandse genderneutrale geboorteakte?

Nee. Sinds 1993 kan bij pasgeborenen in de akte al worden vermeld dat ”het geslacht van het kind niet is kunnen worden vastgesteld” als er twijfel bestaat of de baby een jongen of een meisje is. De huidige wet geldt echter niet met terugwerkende kracht. En daarmee is er volgens de rechter sprake van „een inbreuk op het privéleven, het zelfbeschikkingsrecht en de persoonlijke autonomie” van Leonne.

Zij is dus wel de eerste persoon die op latere leeftijd een genderneutrale id-kaart krijgt.

De wens om te worden erkend als iemand die noch man noch vrouw is, wees de Hoge Raad in 2007 nog af, omdat de tijd daar niet rijp voor zou zijn. Dat is nu wel het geval, oordeelt de rechter, verwijzend naar de opkomst van genderneutrale toiletten, de NS die de ”dames en heren” met ”reizigers” aanspreekt en de kinderkleding van HEMA die voor jongens én meisjes is.

Kan straks iedereen die wil zijn geslacht neutraal laten registreren?

Nog niet. De Roermondse rechtbank vindt wel dat de genderbeleving van doorslaggevend belang is voor geslachtsregistratie. Daarom roept ze de overheid op een aanduiding als neutrale gender mogelijk te maken. GroenLinks wilde maandag meteen van het kabinet weten wanneer het daar werk van maakt.

Welke reacties roept de uitspraak op?

Homobelangenorganisatie COC noemt de uitspraak een zetje in de richting van een politiek besluit. „Revolutionair”, zegt Transgender Netwerk Nederland dinsdag in de Volkskrant.

SGP-leider Van der Staaij vindt vooral de toelichting en onderbouwing van de uitspraak verregaand. „In feite zegt deze rechter: Ik regel dit nu via een bijzondere weg voor deze concrete persoon, maar eigenlijk vind ik dat er een permanente voorziening moet komen. Dat vind ik zeer zorgelijk. Laten we alsjeblieft niet op grond van één of twee bijzondere situaties de algemene lijn loslaten voor een registratie als man of vrouw.”