Als Paul Blokhuis op 26-jarige leeftijd trouwt met Ida Karssing uit het Gelderse Wapenveld, steken zijn broers de draak met hem. In een video op de huwelijksdag staat Pauls voorzitterschap van de jongerenorganisatie van de RPF (voorloper van de CU) centraal. Zes jaar lang zwaaide de student daar de scepter. „Normaal gesproken maakt een voorzitter van zo’n jongerenclub na één of twee jaar plaats voor zijn opvolger. Maar Paul was er niet weg te slaan”, lacht ds. Fred Blokhuis, tweelingbroer van Paul. „In ons toneelstukje tooide onze broer Leo zich met een sinterklaasbaard en deed hij alsof Paul terugblikte op 75 jaar voorzitterschap.”
Gekkigheid natuurlijk, maar toch zegt het stukje best veel over Paul Blokhuis. Eén: hij was al jong politiek actief. Twee: hij neemt graag de leiding. Drie: hij vindt het lastig om de teugels uit handen te geven.
Broer ds. Fred Blokhuis, predikant van de Nieuwegeinse Ankergemeente (samenwerking van de christelijke gereformeerde kerk en de Nederlands gereformeerde kerk): „Op onze bloeiende jeugdvereniging in Schiedam was Paul secretaris en ik voorzitter. Typerend. Achteraf dacht ik weleens: Wij namen wel erg vaak het voortouw.”
Paul Blokhuis is „niet verlegen”, zegt Fred, die zijn tweelingbroer als zijn „beste vriend” omschrijft. „Als hij voor een zaal moet spreken, weet hij bij binnenkomst al contact te leggen met een paar mensen uit het publiek. Hij heeft een groot gevoel voor humor.”
Gek van dieren
Paul Blokhuis komt uit een domineesgezin van acht kinderen. Vader ds. L. W. G. Blokhuis was aanvankelijkelijk predikant binnen de Gereformeerd Kerken vrijgemaakt, vanaf 1967 in de Nederlands Gereformeerde Kerken. Hij diende de gemeenten van Zevenbergen, Zuidhorn, Wezep, Schiedam en Wapenveld.
Zorgen voor minderbedeelden was in huize Blokhuis een vanzelfsprekendheid. „Onze moeder had een groot hart”, zegt ds. Fred Blokhuis. „Na een kerkdienst kwamen vaak minderbegaafde mensen bij ons op de koffie. Als je in een groot gezin opgroeit, leer je te delen. Dat tekent ook Paul. Hij heeft oog voor zijn naasten.”
Nog altijd zijn Paul en Fred twee handen op één buik. Ze delen allerlei hobby’s, zoals (pop)muziek luisteren, reizen en fotograferen. „Tot en met de zesde van het gymnasium deden Paul en ik vrijwel alles samen. Voetballen, postzegels verzamelen. We waren gek van dieren. We hielden veel tropische vogels, maar ook schildpadden, cavia’s, konijnen en katten. Geen honden. We zouden op ons twaalfde ieder een herdershond krijgen. Toen moeder echter in het RD las dat een man door zijn eigen herdershonden was verscheurd, ging dat cadeau niet door.”
„Ik ben met de staart tussen de benen afgehaakt. Ik zat met klotsende oksels in zaaltjes”, noteerde dagblad de Stentor uit de mond van Blokhuis, toen die in juni 2017 terugblikte op netelige kwesties tijdens zijn wethouderschap in Apeldoorn. Is Blokhuis een man van klare taal? Broer Fred: „Paul is naturel. Paul en ik hebben niets met hoogdravende taal in kerk of politiek. Als Paul iemand gewichtig hoort spreken, zegt hij: Zou die man ’s avonds ook zo tegen zijn vrouw praten?”
Fijn mens
Van 2006 tot 2017 was Paul Blokhuis CU-wethouder in Apeldoorn. Hij had met name de zorg in zijn portefeuille. Vanaf 2014 hevelde het kabinet-Rutte II veel zorgtaken over van de landelijke naar de lokale overheid.
In de Apeldoornse politiek klinkt waardering voor zijn sociale inslag. „Blokhuis is gewoon een fijn mens”, zegt raadslid Jenny Elbertsen van de Apeldoornse VVD (6 van de 39 zetels). Toen ze zo’n tien jaar geleden leidinggevende was bij een Apeldoornse ggz-instelling, merkte ze hoe wethouder Blokhuis mensen een hart onder de riem kan steken. „Nadat een cliënt zich van het had leven beroofd, maakte Blokhuis tijd vrij om met geschokte medewerkers te praten. Zijn medeleven was oprecht, geen trucje.”
Lof krijgt Blokhuis toegezwaaid voor zijn toegankelijkheid. „Hij is benaderbaar”, zegt Wim Willems, sinds zo’n dertien jaar raadslid, nu als voorman van Lokaal Apeldoorn (5 zetels). „Als je naast hem fietst, begint hij meteen een praatje.” Zo mogelijk maakte de CU-wethouder tijd vrij voor Dolf Kraft. De Apeldoornse kunstenaar, die een beperking heeft, is kind aan huis op het stadhuis.
Blokhuis kende zijn zorgdossiers prima, klinkt het in Apeldoorn. Bij de „harde sectoren” voelde hij zich minder op zijn gemak, zegt Willems. Juridisch getouwtrek over de bouw van een parkeergarage, een ICT-project: de CU-wethouder werd er niet gelukkig van. „Blokhuis geeft ruiterlijk toe dat hij bij dat soort onderwerpen meer leunt op het ambtenarenapparaat.”
Enthousiast over Blokhuis is de Apeldoornse CDA-politicus Hans Wegman. Hij was jarenlang zijn collega-wethouder. „We vormden een twee-eenheid en hebben een vriendschappelijke band. Paul had er moeite mee om zondags als wethouder activiteiten te verrichten op bijvoorbeeld sportgebied. Hij wilde die dag naar de kerk. Ik nam zondags taken van hem over. Omgekeerd stond hij voor mij klaar. Toen ik in 2012 een burn-out kreeg, bleef hij belangstelling tonen.”
Heftige gesprekken
In zijn Apeldoornse tijd ging niet alles van een leien dakje. De zeeën gingen hoog rond de thuiszorg in de Veluwse stad. Zorgorganisatie Vérian vond enkele jaren geleden het thuiszorgbudget dat de gemeente Apeldoorn beschikbaar stelde, ontoereikend. Vérian besloot het salaris van ongeveer 235 thuiszorgmedewerkers stevig te korten.
Verontwaardigde thuiszorgers kwamen in het geweer. In februari 2016 bezetten zo’n vijftig met vlaggen zwaaiende vrouwen het Apeldoornse stadhuis. De vakbond FNV onderhandelde met Blokhuis. Uiteindelijk ging de gemeente in zee met drie andere thuiszorgorganisaties, waaronder een nieuw opgerichte zorgcoöperatie van twaalf vrouwen. De thuiszorgers die overgingen naar deze zorgorganisaties behielden hun oorspronkelijke salaris en arbeidsvoorwaarden.
„De gesprekken en onderhandelingen met Blokhuis waren heftig, maar ik kijk er met een goed gevoel op terug”, zegt FNV-bestuurder Marian Beldsnijder. „Blokhuis toonde zich een strakke, standvastige bestuurder. Wij hadden de financiën van de gemeente doorgespit en dachten een pot geld te hebben gevonden waarmee het budget voor de thuiszorg kon worden verhoogd. Maar Blokhuis bestreed dat. Hij verhoogde het budget niet en kreeg het, mede onder druk van de actievoerende vrouwen, voor elkaar dat de drie thuiszorgorganisaties een contract afsloten met Apeldoorn. Trots was hij op de dames die het aandurfden een eigen coöperatie op te richten. Een club waar niet allerlei geld opgaat aan dure managers en communicatieafdelingen.”
Gokkasten
Rond de mogelijke komst van een asielzoekerscentrum (azc) in 2011, op het voormalige terrein van de Politieacademie in Apeldoorn, kreeg de CU’er het ook flink te verduren.
Marcel Eickhof, destijds voorman van het actiecomité dat zich tegen de komst van het azc verzette: „We hadden een aanvaring met Blokhuis en vertelden dat we uit de krant moesten vernemen van de plannen. Ik heb Blokhuis echter leren kennen als een welwillende en correcte man. Ik kon hem altijd bellen. Hij heeft de zaak netjes rechtgetrokken.” Uiteindelijk kwam het azc daar niet.
Een paar keer liet Blokhuis formeel aantekenen dat hij moeite had met een collegebesluit. In 2016 maakte hij bezwaar tegen het (verder) ruimte geven aan gokkasten in Apeldoorn. Ook stoorde de CU-wethouder zich aan een kunstwerk in een Apeldoorns park: een net met afgehakte geslachtsdelen.
Roelof Veen, CU-raadslid van 2003 tot 2018, schaarde zich vierkant achter de „aimabele” Blokhuis. „Gokkasten werken sterk verslavend. En de maatschappij wordt niet beter van hebzucht. Wat dat kunstwerk betreft: ook ik werd daar niet blij van. Tegen een verslaggever heb ik gezegd dat die afgehakte geslachtsdelen me deden denken aan de oorlog in Cambodja.”
Stemmentrekker
Onmiskenbaar is Blokhuis een stemmentrekker. Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2014 koos een op de tien burgers die naar de stembus gingen voor hem. Hij bleek met 6909 stemmen de populairste politicus. De CU’er liet de lijsttrekker van D66 (6703) achter zich, terwijl die partij toen twee zetels meer haalde. Veelzeggend is dat de CU bij de verkiezingen dit jaar nergens zo veel stemmen kwijtraakte als in Apeldoorn. De CU, zónder Blokhuis als kartrekker, verloor 1908 kiezers en moest een van de vijf zetels inleveren.
Kan de kracht van Blokhuis ook zijn zwakte zijn? Broer Fred: „Pauls perfectionisme kan ertoe leiden dat hij zich kritiek te veel aantrekt. Eén negatief mailtje raakt hem meer dan tien positieve berichten. Als je, zoals Paul, heel sociaal bent, kun je mensen die liever wat op afstand blijven, misschien in een ongemakkelijke positie brengen. En als je in de schijnwerpers staat, valt het niet altijd mee om daar goed mee om te gaan. Maar dit soort valkuilen kennen we allemaal. Het is de uitdaging om ons steeds meer te richten op onze Heere Jezus. Dat ontspant. Dan hoef je ook niet meer zo op je tenen te lopen.”
Staatssecretaris Blokhuis erft lastige dossiers
Na het verlies van zijn 18-jarige dochter Julia op 25 februari legde Blokhuis zijn werkzaamheden als staatssecretaris drie weken neer.
Voordat hij zijn werk hervatte, organiseerde hij in het Tweede Kamergebouw een bijeenkomst met de zorgwoordvoerders van de fracties. Een openhartig en bewonderenswaardig moment, zeggen deze Kamerleden met wie Blokhuis het meest te maken heeft. „Zo gaf hij ons de gelegenheid met hem mee te leven”, zegt Linda Voortman, die sinds 2010 voor oppositiepartij GroenLinks het woord voert over de zorg. „Blokhuis wilde per se voorkomen dat we zouden denken: Laten we hem de komende debatten maar ontzien. Hij benadrukte dat we hem weer zakelijk en puur op de inhoud konden benaderen. Ik vond het ontroerend, maar ook moedig en sterk.”
„Blokhuis benadrukte dat de hoop van hem en zijn gezin ondanks het intense verdriet gevestigd blijft op God”, blikt ChristenUniepartijleider Gert-Jan Segers terug. „Dat was het indrukwekkendste van alles, in elk geval voor mij.”
Blokhuis kent de Haagse politiek al sinds 1990, toen hij begon als beleidsmedewerker sociale zaken en infrastructuur voor de RPF-fractie. Later werkte hij ook als speechschrijver voor CU-Tweede Kamerlid Arie Slob, nu minister voor Onderwijs. Segers, die in 1994 bij de RPF in dienst trad als beleidsmedewerker en toen op dezelfde werkkamer belandde als Blokhuis: „Hij is nog altijd even gepassioneerd en ongedwongen. Ik zie nu geen andere Paul dan toen.”
Diensttijd
Een van Blokhuis’ taken is het invoeren van de maatschappelijke diensttijd. Hiermee kunnen jongeren zich tegen een bescheiden vergoeding voor maximaal zes maanden inzetten, bijvoorbeeld voor een verpleeghuis of een sportclub.
Zo’n diensttijd zou een plicht moeten zijn, opperden CDA en ChristenUnie tijdens de campagne, maar dat ging met name de VVD te ver. Het gaat dus om vrijwillige trajecten, die het ministerie na de zomer van 2019 denkt te kunnen aanbieden. Segers verwacht dat Blokhuis straks genoeg jongeren weet te motiveren om de handen uit de mouwen te steken. „Die diensttijd is meer dan een speeltje van ChristenUnie en CDA.”
Behalve voor de diensttijd is Blokhuis verantwoordelijk voor de geestelijke gezondheidszorg (ggz) en het preventiebeleid. Welk deel van zijn portefeuille hem de meeste hoofdbrekens zal kosten? „De ggz”, zegt Voortman. „Zelfs Edith Schippers, de zorgminister van Rutte II, noemde dat bij haar vertrek een dossier waar ze buikpijn aan overhield.”
De ggz kan voor Blokhuis uitgroeien tot een hoofdpijndossier, erkent ook Segers. „Het terugdringen van de wachttijden gaat veel moeizamer dan gedacht. De doelmatigheid van de ggz-zorg is lastig in beeld te krijgen. De sector staat er slecht voor, maar dat maakt natuurlijk wel dat het bijna alleen maar beter kan gaan.” En vergeet niet, vervolgt Segers, „Blokhuis’ hart ligt echt bij de zorg voor kwetsbaren. Hij kent de thematiek en weet waar hij aan begonnen is.”
Geen ingewikkelde brief
Blokhuis’ optreden jegens de oppositie noemt Voortman „to the point.” Een voorbeeld? „GroenLinks wil een landelijk meldpunt voor het beter stroomlijnen van de hulp aan mensen met verward gedrag. Als je dat aankaart, zegt hij: Ik ga de mogelijkheid inventariseren en kom er uiterlijk 1 oktober op terug. Hij stuurt geen ingewikkelde brief vol beleidsjargon.”
In samenspraak met hulporganisaties zoals Siriz en Fiom mag de CU-staatssecretaris gaan investeren in de opvang van tienermoeders en een betere preventie van onbedoelde zwangerschappen. Hiervoor is ruim 50 miljoen euro beschikbaar.
Een andere opgave is het sluiten van een nationaal preventieakkoord met patiëntenorganisaties, zorgaanbieders, verzekeraars, gemeenten, sportverenigingen en bedrijven. De drie pijlers staan inmiddels vast: het aanpakken van roken, schadelijk alcoholgebruik en overgewicht. Een eerste overleg over preventie met de Tweede Kamer staat voor komende week gepland, maar duidelijk is al wel dat de presentatie van het akkoord nog even op zich laat wachten. In elk geval tot na het zomerreces.
Tabakswaren
CDA-Tweede Kamerlid Anne Kuik noemt het „spannend” wat de staatssecretaris voor elkaar weet te boksen in het overleg dat zo’n halfjaar gaande is. Dat hij de tijd neemt voor die afstemming duidt er volgens haar niet op dat Blokhuis zijn koers nog moet bepalen. „Het is nu eenmaal lastig om wat voor elkaar te krijgen als je vanaf het begin alleen maar met je vuist op tafel slaat.”
Wanneer Blokhuis denkt te kunnen volstaan met vrijblijvende voorlichtingscampagnes en wanneer hij wil ingrijpen met strengere wetgeving moet blijken als het akkoord er ligt, stelt Kuik. Enig voorwerk is al verricht door Rutte II. Zo wil de Tweede Kamer op initiatief van PvdA en CU al jaren af van het zichtbaar uitstallen van tabakswaren in winkels en tankstations. Voortman: „Toenmalig staatssecretaris Van Rijn is namens het vorige kabinet al strengere regels gaan opstellen. Het invoeren daarvan kan Blokhuis straks op zijn naam schrijven. Zoiets gun ik hem graag.”
Paul Blokhuis
– werd op 14 november 1963 geboren in Zuidhorn.
– studeerde geschiedenis aan de Universiteit Leiden.
– is getrouwd met Ida Karssing. Ze kregen vier kinderen. Hun 18-jarige dochter Julia overleed in februari onverwacht, zeer waarschijnlijk aan de gevolgen van een zeldzame aandoening aan het immuunsysteem.
– is sinds oktober 2017 namens de ChristenUnie staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS).
– was van 2006 tot 2017 namens de CU wethouder in Apeldoorn en van 2003 tot 2006 Statenlid in Gelderland.
– was van 1990 tot 2006 beleidsmedewerker van de Tweede-Kamerfractie van de RPF (later ChristenUnie).
– was van 1988 tot 1993 voorzitter van de RPF-jongeren.
