Buitenland

Hoog spel Saudi-Arabië in vete met Iran

Saudi-Arabië stuurt onder leiding van kroonprins Mohammed bin Salman aan op een nieuwe oorlog in het Midden-Oosten, met als doel Iran in te laten binden. Zo’n oorlog kan vernietigend uitpakken voor zowel Libanon als Israël.

Martin Janssen
14 November 2017 20:25Gewijzigd op 16 November 2020 11:57
De Saudische koning Salman bin Abdulaziz al-Saud (r.) schudt in het koninklijk paleis in Riyad de hand van de onlangs afgetreden Libanese premier Saad Hariri (l.), zaterdag. beeld AFP, Bandar al-Jaloud
De Saudische koning Salman bin Abdulaziz al-Saud (r.) schudt in het koninklijk paleis in Riyad de hand van de onlangs afgetreden Libanese premier Saad Hariri (l.), zaterdag. beeld AFP, Bandar al-Jaloud

Op sommige dagen komen alle lijntjes samen. Het is 3 november als Saudi-Arabië elf prinsen en tientallen zakenlieden arresteert. Enkele uren later kondigt de Libanese premier Saad al-Hariri vanuit Saudi-Arabië zijn ontslag aan, tot verbijstering van zijn landgenoten. Aan het einde van de dag treft een vanuit Jemen afkomstige raket de Saudische hoofdstad. Een samenwerkingsverband van zes Arabische Golfstaten veroordeelt de aanval later als een daad van Iraanse agressie.

Daarmee is het hart van alle kwesties van die dag benoemd: de vete tussen het soennitische Saudi-Arabië en het sjiitische Iran. Kroonprins Mohammed bin Salman lijkt aan te sturen op een confrontatie en daarvoor ook intern de benodigde speelruimte te zoeken. De arrestaties moeten kennelijk zijn positie consolideren en kunnen twee dingen betekenen. Of het is een bewijs dat hij zich sterk en zelfverzekerd voelt, of dat de oppositie tegen het beleid van de kroonprins steeds sterker wordt.

Hoe dan ook is duidelijk dat Iran wat Saudi-Arabië betreft een toontje lager moet zingen. Nu de oorlog tegen IS in Syrië en Irak ten einde loopt, kraait Iran in beide landen victorie. In Irak vormen de door Iran gefinancierde sjiitische milities een soort parallelleger, dat Saudi-Arabië uiterst vijandig gezind is. In Syrië heeft het Saudische koninkrijk stevig geïnvesteerd in de gewapende oppositie die het aan Iran loyale Syrische regime ten val moest brengen. Alle kansen hierop lijken echter verkeken.

Iraanse tentakels

En dan rukt Iran ook nog in Libanaon op. Daar zag de soennitische en door Saudi-Arabië gesteunde premier Hariri zich vorig jaar gedwongen om een coalitie aan te gaan met de sjiitische Hezbollahbeweging.

De Iraanse droom om een sjiitische landcorridor aan te leggen die zich via Irak en Syrië uitstrekt van Teheran tot Beiroet was daarmee werkelijkheid geworden. Het gehele noordelijke deel van de Levant was in principe in de Iraanse invloedsfeer terechtgekomen. Dit is zowel voor Israël als Saudi-Arabië een nachtmerrie.

De tijd lijkt rijp voor een machtsstrijd. Tijdens de Syrische burgeroorlog had iedereen er belang bij dat het in Libanon rustig en stabiel bleef. Met het einde van de Syrische oorlog in zicht kunnen de teugels echter worden gevierd. Het ontslag van premier Hariri vormt hierbij een signaal. Sindsdien wordt de Saudische oorlogsretoriek tegenover Libanon bijna dagelijks opgevoerd.

De Saudische minister van Golfzaken, Thamer al-Sabhan, noemde Hezbollah al eens „de partij van de duivel” en stelde dat het regime in Libanon „het Saudische koninkrijk de oorlog had verklaard.” Volgens Saudi-Arabië helpt Hezbollah namelijk de Huthirebellen in Jemen, waartegen Riyad juist vecht.

Vooralsnog zijn de gevolgen van de woorden van de Saudische minister onduidelijk. Want als de Libanese regering Saudi-Arabië de oorlog heeft verklaard, vereist dit een Saudisch militair antwoord. Het is echter volstrekt duidelijk dat er geen Saudische militairen naar het land van de ceder zullen worden gestuurd. Dat zal Israël dan moeten doen.

Rol Israël

De vorige week gehouden militaire operatie Blue Flag 2017 lijkt erop te wijzen dat Israël ten minste rekent met een confrontatie. Het ging om de grootste internationale militaire oefening die ooit in het Israëlische luchtruim werd gehouden en waar ook vliegtuigen uit zeven andere landen (Frankrijk, Duitsland, Griekenland, India, Italië, Polen en de VS) aan deelnamen.

Toch is duidelijk dat een oorlog voor Israël bepaald geen aantrekkelijke optie is. De High Level Military Group, een verband van militaire leiders uit NAVO- en andere democratische landen, waarschuwde in een recent rapport voor de toegenomen kracht van Hezbollah. Het rapport komt tot de sombere conclusie dat een oorlog met de beweging onvermijdelijk is, maar tevens uiterst bloedig zal worden voor zowel Libanon als Israël.

Hezbollah is inmiddels namelijk tot de tanden bewapend: zijn strijders hebben zes jaar lang militaire expertise opgedaan in de Syrische burgeroorlog. Als gevolg van de chaos in Syrië is het bovendien onduidelijk hoeveel en welke Iraanse en eventueel Russische wapens Hezbollah bereikt hebben.

En dan is er nog het Gazafront, waar Hamas met veel bombarie een verzoening met de Fatahpartij van president Abbas aankondigde. Veel belangrijker is echter dat kopstukken van Hamas recent bezoeken hebben gebracht aan zowel Iran als Hezbollah. Bij een eventuele oorlog tegen Libanon riskeert Israël een rakettenregen vanuit Gaza.

Libanon wordt wellicht een oorlog in gesleurd door Hezbollah. Israël dient ervoor te waken dat het in een vergelijkbare positie terechtkomt.

RD.nl in uw mailbox?

Ontvang onze wekelijkse nieuwsbrief om op de hoogte te blijven.

Hebt u een taalfout gezien? Mail naar redactie@rd.nl

Home

Krant

Media

Puzzels

Meer