Boven de Reeuwijkse Plassen passeert zondag rond het middaguur het ene vliegtuig na het andere op weg naar Schiphol. Het stiltegebied doet zijn naam geen eer aan. „De geluidsbelasting wordt zo hoog dat we eraan stukgaan!” Minder dan een noodkreet is het niet die Esther van den Bor van de Stichting Groene Hart slaakt.

„Denk aan hartstoornissen, het gevolg van stress die mensen opbouwen door het leven onder een dikke deken van geluid.” Van den Bor organiseert samen met de Nederlandse Stichting Geluidshinder en het Stiltenetwerk Nederland eind deze maand een symposium over het probleem onder de titel: ”Oog, oor en hart voor stilte en stiltegebieden”.

De organisaties staan niet alleen, ook de gemeenten hebben genoeg van de herrie.

Met de actie ”Ik stem voor stilte.nl” proberen ze een vuist te maken tegen het vliegtuiglawaai. Bodegraven-Reeuwijk, Nieuwkoop, Oudewater, Stichtse Vecht, Woerden, Alphen aan den Rijn, De Ronde Venen en Gouda betrekken de bevolking bij hun verzet door handtekeningen te verzamelen tegen de overlast van het uitdijende vliegverkeer op Schiphol. Van de circa 6500 handtekeningen komt 10 procent van buiten de Randstad.

Belangen

„Mooi”, vindt initiatiefnemer wethouder Elkhuizen van Nieuwkoop. „Maar het gaat ons niet om zo veel mogelijk handtekeningen, want dan hadden we het bestuurlijk niet op hoeven te pakken. Het gaat om de kwaliteit van leven: de rust, de stilte en de luchtkwaliteit. Die komt met nog meer vliegverkeer ernstig in het gedrang.” Hij wijst op afspraken met Schiphol. „Tot 2020 zouden er hoogstens 500.000 vluchten per jaar zijn. Dat aantal is al bereikt, Schiphol wil nu naar 650.000 vluchten per jaar. Met steun van het bedrijfsleven en zonder overleg met de gemeenten wordt er voorgesorteerd op verdere groei tot 800.000 vluchten.”

Elkhuizen benadrukt niet tegen Schiphol te zijn, maar wel tegen de manier waarop er wordt omgesprongen met de belangen van de bewoners van het Groene Hart. „Die hebben het al flink voor de kiezen gehad. Zelfs het aantal nachtvluchten groeit. Er is genoeg geofferd aan het economisch belang.” De wethouder is kritisch over de rol van het Rijk, grootaandeelhouder van de luchthaven. „Die heeft 31 gebieden in de Randstad het predicaat stiltegebied gegeven en laat toe dat de rust zelfs in Natura 2000-gebieden wordt aangetast.”

Een druppel

De wethouder verwijst naar de Raad voor de Verkeersveiligheid, die meent dat Schiphol met een half miljoen vluchten per jaar aan het plafond zit. „In een brief aan de kabinetsformateur hebben we hier nog op gewezen.” De bouw van luchthaven Lelystad mag in volle gang zijn, de gemeenten zien niet hoe dat de problemen oplost. „Ze beginnen met tien vluchten per dag, een druppel op de gloeiende plaat. Bovendien willen de prijsvechters er niet allemaal heen. Dat heeft ook geen zin als de ”slots” die wegvallen op Schiphol, weer door andere maatschappijen worden ingevuld. De enige oplossing is Schiphol te verhuizen naar een kunstmatig eiland voor de kust. Dat is goed voor de economie, voor de universiteiten én het bedrijfsleven. Of het kan is geen vraag meer, Hongkong heeft in acht jaar tijd iets dergelijks gepresteerd.”

Kernkwaliteit

Het symposium op 29 november in Haarlem vloeit voort uit onderzoek naar de stand van zaken in de achttien stiltegebieden in het Groene Hart van Holland, verdeeld over Noord-Holland, Zuid-Holland en Utrecht. Het staat los van de actie van de gemeenten, al sluit het er wel bij aan. Uit een inventarisatie van de Stichting Groene Hart blijkt dat bijna overal het geruis van vliegtuigen of snelwegen te horen is, en anders wel het lawaai van crossmotoren. „Ik durf niet te zeggen hoeveel van die achttien gebieden nog echte stiltegebieden zijn”, stelt Van den Bor. „Er moet iets gebeuren. Stilte is een kernkwaliteit van het leven en hoort bij ons open landschap. In het groen gaat de hartslag naar beneden en verbetert de concentratie. Koppeling van groen, rust en stilte versterkt dat effect.”

In een stiltegebied mag op een dag niet meer lawaai zijn dan zo’n 40 decibel, het geluid van een krijsende vogel of passerende tractor dat er thuishoort. Voor vliegtuiglawaai geldt dat niet, dat hoort er niet. „Natuurlijk is stilte een relatief begrip”, erkent Van den Bor. „Echte stilte is vergelijkbaar met het donker dat je nog ervaart in Spanje of Hongarije. Dat bestaat in Nederland niet meer.”