Vanuit zijn kantoor in een volkswijk van Barcelona kiest Jaume Llenas (57) zijn woorden zorgvuldig. Als algemeen secretaris van de Spaanse Evangelische Alliantie, de koepel van de conservatieve protestantse kerken in Spanje, kán hij ook bijna niet anders. En zeker niet als het gaat over de vraag hoe de Catalaanse protestanten aankijken tegen de mogelijke onafhankelijkheid van Catalonië. De meningen zijn verdeeld en de protestantse kerken zijn daarop geen uitzondering.

Om maar met de deur in huis te vallen: moet Catalonië onafhankelijk worden? Llenas, die 12 jaar lang baptistenpredikant is geweest in de Catalaanse kustplaats Premià de Mar, vindt die vraag eigenlijk niet zo belangrijk. Wat voor soort land willen we, dáár draait het volgens hem om.

Llenas ziet een duidelijk mentaliteitsverschil tussen Catalonië en Spanje. „Spanje heeft niet het principe van onderhandelen en het sluiten van overeenkomsten in zijn DNA”, zegt hij. Catalonië kent die traditie wel. „Hier hebben we altijd zes of zeven partijen in het parlement die een coalitie moeten vormen om aan een meerderheid in het parlement te komen. Maar in Spanje heerst de cultuur van winnen of verliezen. Die mentaliteit van de Inquisitie leeft voort tot op de dag van vandaag.”

Joaquim Alfaro aarzelt niet om stelling te nemen. Voor de 66-jarige predikant van de christelijk evangelische kerk uit Corbíns, een dorp in de provincie Lleida, komt de kwestie neer op de vraag of Catalonië een natie is of niet. „Wij denken van wel”, zegt hij. En dus moeten de Catalanen zelf kunnen beslissen of ze zich willen losmaken van Spanje.

De Spaanse grondwet is achterhaald, vindt Alfaro. Naast dominee is hij ook jurist. „De grondwet is geen Bijbel. En een referendum is geen misdrijf, hoe vaak ze dat vanuit Madrid ook herhaald hebben. Het is een politiek probleem, geen juridische kwestie. Ze willen een volk de mond snoeren.”

Julio Pérez is in Barcelona geboren, maar zijn familie komt uit Murcia. Hij rekent zich tot de unionisten, de voorstanders van de Spaanse eenheid. De 63-jarige predikant van de Bethaniënkerk in Barcelona behoort tot de gematigden onder hen. Hij is kritisch over de houding van de Spaanse regering. „Madrid weigerde te luisteren naar een voorstel voor een betere financiële behandeling die Catalonië verdient”, zegt Pérez. Maar dat is volgens hem geen reden om het zelfbeschikkingsrecht op de harde manier door te drukken, zoals de Catalaanse regering doet.

„De droom van onafhankelijkheid is realistisch”, zegt Pérez. „Maar niet op deze manier.” Hoewel het Catalaanse volk volgens hem per definitie vreedzaam is, heeft de Spaanse regering de macht om haar wil door te drukken. Maar repressie helpt het probleem de wereld niet uit. Ziet Pérez een oplossing? Niet zolang de rechtse Volkspartij van Rajoy aan de macht is. Onder een andere regering ziet hij kansen voor een legaal referendum.