Stress, roken, drugsgebruik, geldzorgen, een klein sociaal netwerk of psychische problemen. Als een zwangere moeder daarmee kampt, kan dat ook gevolgen hebben voor haar kind. Die heeft een stressvolle situatie minder goed onder controle, ontdekte Jill Suurland. Dinsdag promoveert ze aan de Universiteit Leiden.

Het was al bekend: als een moeder met psychische problemen kampt of rookt tijdens de zwangerschap, zal haar kind eerder gedragsproblemen vertonen. Suurlands onderzoek wijst uit dat kinderen van deze moeders al in de peutertijd vaker agressief zijn. Buitensporige agressie in de vroege kindertijd verhoogt de kans op slechte schoolprestaties, crimineel gedrag en depressie op latere leeftijd.

Ook de manier waarop een baby omgaat met stressvolle situaties zegt mogelijk iets over welke kinderen uiteindelijk wel en niet agressief gedrag laten zien, ontdekte ze. „Nu we dit weten begrijpen we beter welke kinderen een verhoogde kans hebben op de ontwikkeling van gedragsproblemen”, legt de pedagoge uit.

Spelen

Voor haar onderzoek liet Suurland moeders met hun baby spelen. Halverwege mocht moeder korte tijd even niet meer reageren op haar zoontje of dochtertje – stressvol voor de meeste baby’s. Aan het uiterlijk is dat niet altijd te zien. Juist daarom is het volgens haar belangrijk om ook naar de lichamelijke stressreactie te kijken. Normaal gesproken wordt bij stress het deel van het autonome zenuwstelsel geactiveerd dat de ademhaling en hartslag verhoogt. Daarna treedt het gedeelte in werking dat je weer tot rust brengt.

Wat blijkt? Bij een deel van de kinderen van moeders die tijdens de zwangerschap problemen hadden, werken beide delen tegelijkertijd wel, of ze zijn juist allebei geremd. „Een tegengestelde reactie. Mogelijk gaan zij daardoor niet goed om met stress en hebben ze moeite hun emoties onder controle te houden.” Juist kinderen die de tegengestelde reactie lieten zien en van wie de moeders problemen hadden tijdens de zwangerschap, hadden de grootste kans op agressief gedrag op latere leeftijd.

Het onderzoek draagt bij aan het al jong voorspellen van welke kinderen later gedragsproblemen ontwikkelen. „Als we al op jonge leeftijd weten welke kinderen een verhoogd risico hebben op agressief gedrag, kunnen we vroegtijdig ingrijpen. Belangrijk is dat we zwangere vrouwen met deze problemen al in een vroeg stadium opmerken en een behandeling bieden.” Daarvoor ligt volgens haar een belangrijke taak bij de verloskundige en gynaecoloog.

Huisbezoek

De Leidse universiteit is momenteel bezig met een groter onderzoek om te kijken hoe moeders tijdens de zwangerschap en in de opvoeding hulp kunnen krijgen om problemen bij hun kind te voorkomen. Dat kan door huisbezoeken om vrouwen beter voor te bereiden op de komst van hun kindje. In Amerika heeft dat al positieve resultaten opgeleverd.