Trump wist al minstens veertien dagen dat zijn veiligheidsadviseur Michael Flynn met de Russische ambassadeur had gesproken over de sancties die oud-president Barack Obama eind vorig jaar aan Moskou had opgelegd, terwijl hij dit op dat moment nog niet mocht. Maar de president deed twee weken niets en hield zijn mond.

Zelfs vicepresident Mike Pence hield Trump in onwetendheid, terwijl die op gezag van Flynn voor de televisie verklaarde dat de veiligheidsadviseur niets onwettigs had gedaan. Pas donderdag werd Pence van het bedrog van Flynn op de hoogte gebracht. Dat kon ook niet anders, want op die morgen kwam The Washington Post met keiharde bewijzen dat Flynn had gelogen. Pence was ziedend omdat hij was gebruikt door Flynn en omdat hij door Trump onwetend was gehouden.

Beproefde tactiek

Dat Trump in de voorgaande dagen er het zwijgen toe deed, past bij een door hem beproefde tactiek. In de meest recente biografie over hem zegt hij zelf in een interview met de auteurs, de onderzoeksjournalisten Michael Kranich en Marc Fisher: „Je moet anderen zo lang mogelijk in hun waan laten. Alles weten maakt niet gelukkig.” Kennelijk heeft Trump gehoopt dat de storm zou overwaaien. Dat is hem niet gelukt.

Gisteren zei Sean Spicer, de woordvoerder van het Witte Huis, dat Trump bij Flynn had aangedrongen op het indienen van zijn ontslag omdat er een vertrouwensbreuk tussen hen was ontstaan; dus niet omdat Flynn had gesproken met de Russen. Dat is in tegenspraak met de opmerking kort daarvoor van strateeg Kellyanne Conway dat Trump nog steeds het volste vertrouwen in Flynn had. Het maakt in ieder geval duidelijk dat het Witte Huis zwalkt.

De affaire-Flynn wijst erop dat het erg rommelt in het Witte Huis. Insiders spreken van een ware machtsstrijd. Verschillende facties dingen om de gunst van de president en proberen hun invloed op zijn beleid te vergroten.

Aan de ene zijde staat de groep die feitelijk niets met het Republikeinse gedachtegoed heeft, maar Trump vooral ziet als degene die de Amerikaanse politiek stevig opschudt. Zij wil harde maatregelen tegen de islam en immigranten. Hiertoe behoren onder anderen Trumps adviseurs Steve Bannon en Roger Stone. Flynn was bevriend met deze mannen.

Met het aftreden van de veiligheidsadviseur heeft de groep van Bannon een nederlaag geleden ten opzichte van de traditionele Republikeinen in de regering. Vertegenwoordigers van deze stroming zijn Mike Pence en de stafchef van het Witte Huis, Reince Priebus. Zij verdedigen de kroonjuwelen van de partij: een kleine overheid, lage belastingen en vaak ook het indammen van de abortuspraktijk.

Knokken

Wie uiteindelijk gaat winnen, is nog lang niet duidelijk. Opvallend is dat de ultrarechtse nieuwssite Breitbart, waar nog altijd de stem van Steve Bannon in doorklinkt, de problemen met het inreisverbod nu toeschrijft aan de slechte adviezen van Priebus.

Van doorslaggevend belang is welke kant Trump zelf kiest. Dat is om verschillende redenen nog ongewis. Hij is zijn leven lang al gewend om medewerkers met elkaar te laten knokken. „Ik wil dat de besten boven komt drijven. Dat is degene die zo’n gevecht wint,” zei hij tegen de eerdergenoemde biografen.

Daarnaast heeft Trump nauwelijks ideologische standpunten. Zijn politieke boodschap is dat het radicaal anders moet. Maar hoe het anders moet, heeft hij eigenlijk nooit gezegd.

Republikeinen dringen echter steeds luider aan op eenheid in het Witte Huis. Zij worden ongeduldig. Het feit dat Trump Flynn veertien dagen liet zitten, doet het vertrouwen in de president bij Republikeinse Congresleden geen goed. De Democraten ruiken bloed. Als Trump nu geen leiderschap toont, kan hem dat duur komen te staan.

Lees meer achtergronden over de politieke verwikkelingen in de VS in ons thema Republikeinen aan de macht.