Gaat u deze zomer op vakantie naar een van de nieuwe lidstaten (Polen, Hongarije, Tsjechië, Slowakije, Slovenië, Estland, Letland, Litouwen, Malta en Cyprus)? Vergeet dan vooral uw paspoort niet. Want de tien landen mogen dan wel lid worden van de EU, ze behoren nog niet tot het zogenaamde Schengen-gebied. Dus bij de grens moet u uw paspoort tonen, net als altijd.

Een klein voordeeltje voor automobilisten: ook vandaag is een Europese wet van kracht geworden waardoor de WA-verzekering van uw auto automatisch doorloopt in alle EU-landen, dus ook in de nieuwe lidstaten. De politie daar mag uw auto met Nederlands kenteken niet meer staande houden alleen maar om te controleren of u verzekerd bent.

Laat uw euro’s maar thuis en ga geld wisselen. Het zal nog vele jaren duren voor de nieuwe lidstaten hun munteenheid mogen inruilen voor de euro. Er is zelfs nog niets afgesproken om de wisselkoersen aan banden te leggen, dat gebeurt misschien in het najaar.

Komt u in aanraking met de politie, ook dan blijft alles bij het oude. Wetgeving om verdachten in de hele EU dezelfde minimale rechten te geven, bevindt zich pas in een zeer pril stadium.

Ontmoet u de liefde van uw leven tijdens uw verblijf, dan verandert er wel iets. Vanaf 1 mei mag u direct emigreren om te trouwen of samen te wonen met uw favoriete Pool of Hongaar. Andersom mag ook: u mag uw partner uit de nieuwe lidstaat naar Nederland halen.

Ook zonder partner mag u gaan wonen en werken in de nieuwe lidstaat. Dat is tenminste de basisgedachte. Sommige landen hebben daar wel paal en perk aan gesteld als reactie op het weren van hun eigen werknemers door ’oude’ EU-landen zoals Nederland. Studeren in de nieuwe landen mag ook, al krijgt u niet automatisch studiefinanciering.

Meteen maar een huisje kopen daar? Dat is vanaf 1 mei niet vanzelfsprekend. Veel landen mogen de bestaande restricties handhaven. Zo kunt u vijf jaar lang geen tweede woning kopen in Hongarije (en zeven jaar geen landbouwgrond), in Polen is het respectievelijk vijf en twaalf jaar.

Als u thuisblijft, kan u de uitbreiding van de EU wellicht merken aan iets lagere prijzen voor producten uit de nieuwe landen. Vanaf 1 mei verdwijnen de laatste invoerheffingen.

Misschien wordt u in Nederland wel gearresteerd op grond van een aanhoudingsbevel dat is opgesteld in een van de nieuwe lidstaten. Dat wil zeggen, zodra die landen akkoord zijn met het Europese Aanhoudingsbevel (en niet te vergeten zodra Nederland eraan meedoet, het wetsvoorstel ligt momenteel bij de Eerste Kamer). Dan kan justitie in het buitenland verzoeken om arrestatie en uitlevering van andere EU-onderdanen, als ze verdacht worden van bepaalde zware misdrijven, zonder dat de Nederlandse rechter er veel over te zeggen heeft.