Gaat Trump de Amerikaanse ambassade naar Jeruzalem verhuizen?
Wat betekent de verkiezing van Donald Trump voor Israël? Met deze vraag leek iedereen in Israël zich de afgelopen dagen bezig te houden. Maar er is niemand die hem echt kan beantwoorden. Dat geldt ook voor de vraag of de nieuwe Amerikaanse president de ambassade van Tel Aviv naar Jeruzalem zal verplaatsen.
Sommigen juichen al, ook al maakte Trumps belofte om de ambassade te verhuizen deel uit van de veelvoorkomende retoriek tijdens zijn verkiezingscampagne. Ook Bill Clinton en George Bush deden dergelijke beloften.
Er valt veel te zeggen voor overplaatsing. Ambassades behoren zich immers in hoofdsteden te bevinden. Daar zijn de regeringen, de meeste ministeries en instituten gevestigd. En landen kunnen zelf bepalen wat hun hoofdstad is. In 1980 bevestigde Israël in de basiswet Jeruzalem dat Jeruzalem de hoofdstad is. De Veiligheidsraad van de VN veroordeelde de wet en riep lidstaten op hun ambassades uit Jeruzalem weg te halen.
De Amerikanen hebben overigens wel een consulaat en andere gebouwen in Jeruzalem. Die zijn goed voor allerlei praktische zaken en worden ook uiterst streng bewaakt. Nerveuze en schreeuwende veiligheidsmannetjes rennen direct af op iedere automobilist die even in de buurt stopt.
Ook het Amerikaanse Congres vindt dat de –vooral symbolische– stap om de ambassade te verhuizen moet worden genomen. Al in 1995 nam het de zogeheten Jeruzalem Ambassadewet aan. Die bepaalde dat de Amerikaanse ambassade uiterlijk eind mei 1999 overgeplaatst moest zijn naar Jeruzalem. Ook riep de tekst van deze wet op om Jeruzalem onverdeeld te laten en de stad te erkennen als Israëls hoofdstad.
Maar de ambassadewet geeft de Amerikaanse president ook bevoegdheid de verhuizing zes maanden uit te stellen als dat in het belang is van „de nationale veiligheid.” Dat uitstel kan iedere zes maanden worden herhaald.
Waarschijnlijk zal Trump eerder vroeger dan later aan zijn belofte worden herinnerd. Maar zijn adviseurs zullen erop wijzen dat een dergelijke stap Amerika’s bondgenoten boos maakt. En dat levert weer veiligheidsrisico’s op en schaadt Amerikaanse politieke en economische belangen. De vraag is of Trump zich daardoor zal laten weerhouden. Tot zijn grootste liefhebberijen behoort immers ook het voor het hoofd stoten van anderen.
Als hij de ambassade inderdaad verplaatst, zullen veel Israëliërs en aanhangers van Israël wereldwijd dat waarderen. Maar de VS zullen zo het laatste beetje geloofwaardigheid verspelen dat ze nog in de Arabische wereld hadden.
Amerikaanse ambassades kunnen worden aangevallen. En de kans op Palestijns geweld tegen Israëliërs neemt door zo’n verhuizing zeker ook toe.
Trumps adviseurs zullen wellicht aanraden nog even te wachten met overplaatsing. Zonder de belofte te verbreken natuurlijk. Over vier jaar kunnen presidentskandidaten dan weer dezelfde beloften doen.