Wiegman hoorde van het kabinetsvoornemen toen ze woensdagavond net voor tienen de auto startte en daarmee ook de autoradio activeerde. Toen ze thuiskwam, las ze de brief die de ministers Schippers (Volksgezondheid) en Van der Steur (Veiligheid en Justitie) naar de Tweede Kamer hadden gestuurd. Haar eerste reactie: „Dit kabinet zet tegen het advies van de commissie-Schnabel in op een euthanasiewet 2.0.”

Wat bedoelt u daarmee?

„De huidige euthanasiewet, die sinds 2002 van kracht is, regelt de strafuitsluitingsgrond voor artsen die een euthanasieverzoek van een patiënt inwilligen. Anders gezegd, het is geen patiëntenwet. Het is een wet waarbij euthanasie in principe strafbaar blijft, tenzij de arts zich aan een aantal wettelijke criteria houdt. De wet brengt onder meer tot uitdrukking dat euthanasie wordt beschouwd als iets uitzonderlijks. Actieve levensbeëindiging is iets waar de arts naar kan grijpen als hij ten einde raad is en geen andere oplossing meer ziet.

Pak je de brief van Schippers en Van de Steur erbij, dan zie je dat ze eigenlijk zeggen: De drempel die in de wet wordt opgeworpen, is eigenlijk te hoog. Hun uitgangspunt is niet langer dat euthanasie pas een optie wordt wanneer er een noodtoestand is ingetreden, ze verbinden euthanasie regelrecht met de autonomie van de patiënt. Ze vinden dat ze iets moeten regelen, omdat een groep patiënten dat nu eenmaal wenst. Dat is een trendbreuk, die mij schokt.”

Wat schokt u precies?

„In elk geval het contrast tussen het uiterst zorgvuldige rapport van de commissie-Schnabel en de tamelijk ongenuanceerde toon in deze brief. De groep ouderen die zegt klaar te zijn met leven, is enorm divers. De omvang ervan is onbekend en de wetenschap over de drijfveren van deze ouderen, staat nog maar in de kinderschoenen. Om die reden maande de commissie tot grote terughoudendheid. En wat zegt het kabinet? We komen met een wet.

Vanuit het verleden bezien, is wetgeving altijd het sluitstuk geweest van een hele voorgeschiedenis. Het kabinet en de Tweede Kamer gaan niet als eersten aan de slag, maar bijvoorbeeld pas na heel veel jurisprudentie die alvast inzichtelijk maakt hoe vaak en vanuit welke achtergrond een beroep op een wet wordt gedaan. Die terughoudendheid mis ik hier. Daarbij stoort het mij ook enorm dat het optuigen van zo’n wet volgens de bewindslieden vooral een kwestie is van barmhartigheid. Alsof het onbarm­hartig zou zijn als we eerst de 
tijd nemen om naar andere, 
minder ingrijpende wegen te zoeken. Hoe vooruitstrevend wil je zijn?

Ik vind het voorstel verder pijnlijk als je op je laat inwerken dat de zorg momenteel met een schreeuwend tekort aan arbeidsplaatsen kampt. Door voor een kleine groep iets heel ingrijpends te regelen, zet het kabinet een veel grotere groep van kwetsbare ouderen in de kou.”

De kabinetsbrief van gisteren bevat vooral voornemens. Met welke vervolgstappen houdt u rekening?

„De grote vraag is nu: Gaat het kabinet hier zorgvuldig mee verder, of gaat het snel-snel-snel. Het is gebruikelijk dat het veld voor de totstandkoming van een wet wordt geconsulteerd. Wil het kabinet daar alle belangenorganisaties, waaronder de NPV, bij betrekken? Of wordt er alleen gesproken met de lobbygroepen die zich al jaren sterk maken voor zo’n wet?

Voor deze wet is een politieke meerderheid, zo reëel moeten we zijn. Heel misschien veranderen er nog partijen van gedachten. Van prof. Schnabel, die de adviescommissie voorzat, weten we dat hij eerst dacht: Dit regelen we even. Pas toen hij zich ging verdiepen in de materie kwam hij daarvan terug. Dat biedt nog enige hoop.

Voor ons als NPV ligt er in elk geval de opdracht om er samen met onze achterban voor te zorgen dat ons geluid in Den Haag wordt gehoord. We moeten ons verenigen en hardop uitspreken en waarschuwen: Kabinet, dit is niet de goede weg.”