Thea van de Haar werd elf jaar geleden lid van De Schakel, ze behartigt nu het secretariaat. „Ik kwam in Wekerom wonen, schoolgaande kinderen had ik niet en we kerken elders, in Ede. Dit was een mooie manier om andere vrouwen in het dorp te leren kennen.”

Brandien Elbertsen, ooit algemeen adjunct in het bestuur, zette 25 jaar daarvoor dezelfde stap. „Bij mijn trouwen kwam ik vanuit Kootwijkerbroek in Wekerom terecht. Ik wilde ergens bij horen, veel keus was er toen verder niet.”

Alie Veldhuizen, oud-penningmeesteresse: „Vroeger was de maandelijkse avond van de vrouwenvereniging een uitje, zo’n beetje het enige dat er in het dorp te doen was. En je raakte ook nog geïnformeerd over wat er speelde in de maatschappij. Tegenwoordig zijn er doordeweeks veel meer activiteiten, vanuit de kerken en het ouderenwerk bijvoorbeeld. Het mooie van De Schakel is dat er leden zijn uit vrijwel elke kerk in de drie dorpen: gereformeerd, hervormd, hersteld hervormd. Gelukkig is er een programma voor ons allemaal.”

Van de Haar: „Als baptist ben ik een vreemde eend in de bijt. We zingen op onze avonden psalmen op hele noten. Er ging een wereld voor me open. Het is ook een ongeschreven regel dat het Bijbelgedeelte uit de Statenvertaling wordt gelezen.” Veldhuizen: „Met al onze verscheidenheid in geloofsrichtingen zijn we toch één. Gods Woord is de paraplu boven onze vereniging.”

„De Bijbel centraal op elk terrein van het leven”, dat is volgens de statuten de grondslag van De Schakel. Van de Haar: „Naast de jaarlijkse kerstavond is er elk seizoen een avond waarop het specifieker over het geloof gaat. Vaak verzorgt een van de plaatselijke dominees die, of een zendingswerker. Dat rouleert over de kerken.”

In 1961 begon De Schakel als afdeling van de Christelijke Plattelandsvrouwenbond (CPB), die in 1999 opging in de christelijk-maatschappelijke vrouwenbeweging Passage. De Schakel is nu een kleine vijf jaar zelfstandig. „Aan Passage moesten we verhoudingsgewijs een behoorlijk bedrag aan landelijke contributie per lid afdragen. Daar stond wel het een en ander tegenover, maar met de handreikingen en suggesties op de cursussen voor de besturen konden we weinig. Dat had te maken met de vrij modern-christelijke koers van Passage. Wij zijn behoudender.”

Gezondheid

Het bestuur probeert steeds een gevarieerd jaarprogramma samen te stellen. „Elk seizoen is er wel een avond over gezondheid. Dit voorjaar informeerde een plaatselijke arts ons over de symptomen en gevolgen van diabetes. Volgend jaar is incontinentie het thema, iets waarmee vrouwen op zekere leeftijd soms te maken krijgen.”

Een avond over de natuur ontbreekt ook meestal niet. „Christien Mouw uit Elspeet vertelde over haar werk als herderin en een natuurgids vulde een avond met foto’s van de Azoren. Verder hadden we een spreker over de razzia in 1944 in Putten. Op de creatieve avond knutselen of fröbelen we vaak. Dit jaar maakten we met z’n allen lekkere hapjes.”

Brandien Elbertsen zag de invulling van de avonden veranderen. „Er zijn nu veel meer sprekers en spreeksters die gevraagd kunnen worden.” Thea van de Haar: „We kijken ook wat zusterverenigingen in omliggende plaatsen hebben en via familie of kennissen zien we jaarprogramma’s van elders. Soms horen we van een geslaagde avond. We houden altijd ideeën over.”

Zijn er op een avond gemiddeld 40 tot 45 leden, bij elkaar heeft De Schakel heeft er zo’n 60. „Rond dat getal schommelt het de laatste tijd. Vorig jaar zijn er drie leden overleden, maar bijna elk jaar zijn er wel weer een paar nieuwe. Oudere leden zeggen soms af vanwege gezondheidsproblemen. De avonden worden voor hen te veel. Drie leden zijn er vanaf het allereerste uur bij. Die zijn bij het 50-jarig bestaan erelid gemaakt. Ze hoeven geen contributie meer te betalen.”

Aan actieve werving doet de vereniging niet. „Nieuwe leden komen meestal via-via binnen. Met het jaarlijkse uitje in mei gaan introducées mee, van wie sommigen zich naderhand aansluiten. Jonge leden krijgen we amper. Onlangs konden we iemand van in de twintig verwelkomen, zij is een uitzondering. Jonge vrouwen werken vaak buitenshuis en hebben meestal al genoeg te doen. Bij elkaar op kraamvisite gaan, zoals vroeger, komt dus nauwelijks meer voor. Daar zijn 40- en 50-jarige huwelijksjubilea voor in de plaats gekomen.”

Vrouw bewust maken van roeping

„Elke vrouw van het platteland bewust maken van haar roeping en werken aan de vorming van leden ten aanzien van haar plaats en taak in gezin, bedrijf en maatschappij” – dat was, blijkens de statuten, bij de oprichting in 1939 het doel van de Bond van Christen Boerinnen, Boerendochters, Plattelandsvrouwen en -meisjes in Nederland (CBPB). Later zou de naam worden gewijzigd in Christelijke Plattelandsvrouwenbond (CPB).

Een stimulerende rol bij de oprichting van de vrouwenorganisatie had de Christelijke Boeren- en Tuinders-Bond (CBTB). In andere stromingen in het toen nog sterk verzuilde Nederland deden zich rond de Tweede Wereldoorlog parallelle ontwikkelingen voor; ook rooms-katholieke en algemene land- en tuinbouworganisaties gaven de aanzet tot plaatselijke verenigingen van plattelandsvrouwen.

De CPB (in de jaren zeventig ruim 22.500 leden) fuseerde in 1999 met de Nederlandse Christen-Vrouwenbond (NCVB) tot ”Passage, christelijk maatschappelijke vrouwenbeweging”, met als doelen „vorming en ontwikkeling van haar leden in al hun verscheidenheid op het brede terrein van nationale en internationale maatschappelijke vraagstukken” en „het stimuleren van leden tot maatschappelijke participatie.” Passage heeft ruim 300 afdelingen en in totaal circa 17.000 leden.

Andere verenigingen voor plattelandsvrouwen zijn Vrouwen van Nu (voorheen Nederlandse Bond van Plattelandsvrouwen) met 47.000 leden en De Christenvrouw met 2100 leden.

serie
 De vereniging

Hoe is het met het verenigingsleven in Nederland gesteld? Bloeit het nog zoals vroeger? Vandaag deel vijf: de christelijke plattelandsvrouwenvereniging.