Een zoon of dochter of heel iets anders

In de Engelse stad Brighton kregen leerlingen van de middelbare school in januari een vragenlijst voorgelegd. De tieners moesten onder meer invullen in welke van de 23 gendervarianten zij zich het meest herkenden. De lijst begon met meisjes en jongens, maar vervolgde met een lijst opties: manvrouw, geen van beide, tussenin of flexibel.

De Duitse Gabriele Kuby dacht dat ze als auteur van een boek over de gendertheorie (”Die globale sexuelle Revolution”, dat nu in het Nederlands wordt vertaald) goed op de hoogte was van alle aanduidingen. Totdat ze stuitte op ”cis”. Wat bleek? „Dat is hetzelfde als heteroseksueel. Door nieuwe woorden voor normale zaken wil de genderbeweging de tweepoligheid van man en vrouw doorbreken. En dat moet bij kinderen beginnen.”

In The Argus, de plaatselijke krant van Brighton, klaagde columnist Katy Rice dat de school voor onveiligheid zorgt door zulke vragen te stellen. „Zonder enige noodzaak trekken alle tieners nu hun basale identiteit in twijfel.”

Ze raakte hiermee een gevoelige snaar. De school kreeg veel kritiek over zich heen, maar bleek zelf niet eens verantwoordelijk voor de lijst. Die kwam van de Engelse kinderbescherming. De overheidsorganisatie gaf toe: dit was een foutje.

Nu is Brighton een moderne stad die graag een voortrekkersrol vervult als het gaat over seksuele rechten. Het bestuur streeft naar een „inclusieve en tolerante samenleving”. Niet minder dan één op de zes inwoners rekent zich tot het spectrum LGBTQI (de nog altijd groeiende afkorting die staat voor een bepaalde seksuele minderheid).

In april volgde daarom een nieuwe actie in de kuststad. Ouders van aankomende kleuters werd door het gemeentehuis gevraagd hun kind te helpen het juiste geslacht te kiezen. Het vakje mocht natuurlijk ook open blijven als het kind nog niet aan een keus toe was.

Ouders reageerden furieus. „Kinderen van 4 snappen nog niet dat dingen als ras, soort en geslacht vastliggen.” Anderen noemden het gevaarlijk jonge kinderen aan dit soort ‘grotemensendingen’ bloot te stellen. „Laat hen genieten van de onschuld van de kinderjaren”, zo tekende de Daily Mail op.

Ook Simon Calvert van The Christian Institute in Engeland reageerde op de publiciteit. „Om zich veilig te voelen hebben kinderen simpele structuren nodig. Er zijn slechts twee geslachten, in plaats van meer dan twintig genders. Wij moeten de kindsheid niet opzettelijk verstoren.”

Volgens vooruitstrevende denkers is Brighton echter een lichtend voorbeeld. Vroeger kwam er een zakelijk formulier met de vraag naam, geboortedatum en geslacht in te vullen, vandaag moeten ouders het kind begeleiden in een keus. Nu ze op de leeftijd zijn dat het qua gender nog alle kanten op kan, is het immers niet goed kinderen bloot te stellen aan stereotypen.

Neutraal

De ‘moeder’ van het feminisme, Simone de Beauvoir, zei het al in 1949 in haar boek ”De tweede sekse”: „Je wordt niet als vrouw geboren, je wordt tot vrouw gemaakt.” Tegen die achtergrond kiezen veel ouders vandaag voor een geslachtsneutrale opvoeding.

In Zweden spreken de leiders van een groep vooruitstrevende crèches de kinderen aan met „vriendjes”. Het gebruik van „jongen” of „meisje” is taboe. De leiders spreken ook niet over „hij” of „zij”, maar gebruiken een nieuw onzijdig woord in het Zweeds.

Deze benadering geeft kinderen „een fantastische kans om te zijn wie ze willen zijn”, zei een van de leiders in de media. Met andere woorden: het besef dat ze jongen of meisje zijn is voor het kind een belemmering. Critici zeggen dat deze benadering in Zweden juist de identiteit van kinderen miskent.

In Zweden staat ook niet iedereen te springen bij deze principiële neutraliteit. „Uit onderzoek in Stockholm bleek dat hoogopgeleide ouders hun kinderen ervandaan houden”, zegt de Zweedse Maria Hildingsson, in het dagelijks leven werkzaam bij de Franse federatie van rooms-katholieke gezinsorganisaties in Europa (FAFCE). „Lager opgeleide mensen zijn meer vatbaar voor moderne opvattingen over opvoeding, vermoed ik. Hoger opgeleide mensen zijn moeilijker te overtuigen.”

Pleitbezorgers van geslachtsblindheid klagen veel over de stereotype roze en blauwe kleertjes voor meisjes en jongetjes, waar zoete reclamefolders vol van staan. De voorstelling dat de meeste kinderkamers geen andere kleuren kennen, is natuurlijk ook behoorlijk stereotiep.

Hokjes

Bij kinderen is geslachtsblindheid misschien nog redelijk onschuldig. Een jongen is vandaag indiaan, morgen dinosauriër en overmorgen misschien wel vrouw. Sommige volwassenen denken deze flexibiliteit ook te hebben, maar bij hen uit dat zich anders.

Een voorbeeld van zo’n volwassene is de Nederlands-Egyptische Monique Samuel, die vorig jaar op tv zei dat ze vanaf nu Mounir heet. Is ze dan nu man? vroeg Eva Jinek. Nee, helemaal niet. „Ik wil buiten de hokjes denken. Ik wil de vrijheid om uit te zoeken wie ik ben”, aldus Samuel.

Publicist Asha ten Broeke (auteur van ”Het idee M/V”) herkent zich in Samuel. Zij ervaart in haar leven mannelijke en vrouwelijke seizoenen. Ze is getrouwd en moeder van twee dochters, maar heeft zich altijd meer man dan vrouw gevoeld, schrijft ze op haar website. „Hoe sterk dat gevoel is, wisselt met de jaren.” Zodra de jongensfase weer intreedt, vraagt ze de kapper om „jongetjeshaar”. „Ik heb nooit de behoefte gehad aan een mannenlichaam”, schrijft ze, „maar als ik een jurk draag heb ik het gevoel dat ik meedoe aan een verkleedpartij.” Ze noemt zichzelf genderfluïde. Haar boodschap: „Laat die hokjes los.”

Die hokjes (in vaktermen binariteit, oftewel: tweepoligheid van man en vrouw) zijn dus iets van de oude tijd, toen er nog werd gerekend met het biologische geslacht. In onze tijd van genderdenken is alles vloeibaar.

Geslacht is vandaag een zelfgekozen identiteit. Om op het geboortekaartje te spreken van een zoon of dochter, is volstrekte willekeur, zegt de genderbeweging.

Het stramien m/v is te beperkend, stelde vorig jaar iemand in een boodschap aan Facebook: „Als iemand die zich niet identificeert met vrouwelijke of mannelijke voornaamwoorden, voel ik me uitgesloten door FB.” En met succes. Sinds enkele maanden kunnen leden van Facebook kiezen uit wel 60 varianten. Mocht dat niet genoeg zijn, dan kunnen ze er nieuwe aan toevoegen. Het idee is dat de mens zijn eigen schepper is. Vanzelfsprekend kun je dan ook van gender veranderen.

Borstharen

Dit heeft natuurlijk politieke gevolgen. De Nederlandse regering bezint zich er momenteel bijvoorbeeld op of bij geboorteaangifte nog naar het geslacht moet worden gevraagd. De achtergrond hiervan is dat sommige politieke partijen vinden dat dit het kind te veel zou belasten.

In Nederland kunnen transgenders ook zonder geslachtsveranderende operatie hun geboortecertificaat wijzigen. Helemaal voorop loopt Nederland hierin niet, want er is nog altijd een artsenverklaring nodig die garandeert dat dit een duurzame wens van de persoon is. In andere landen, zoals Denemarken, Ierland, Colombia en Argentinië, is dat niet meer nodig. Daar kan het dus gebeuren dat een ambtenaar iemand met een baard en een plukje borstharen moet inschrijven als vrouw.

Transgenders liften mee op het succes van de homobeweging. En dat succes is groot. Zo wil de nieuwe Canadese premier Trudeau de wetgeving die homo’s beschermt nu uitbreiden met maatregelen die belediging van transgenders strafbaar stelt.

Het valt Hildingsson bij al deze initiatieven op dat politici niet echt kritisch zijn. „Ze vinden het moeilijk vragen te stellen rond rechten van homoseksuelen en verwante groepen. Daarom staan dit soort groepsrechten voor seksuele minderheden tegenwoordig bovenaan de agenda’s bij de Europese Unie en de Verenigde Naties. Nederland is er belangrijk voorvechter van.”

Ideologie

Deze beweging roept ook grote weerstand op. De kleine, conservatieve kinderartsengroep American College of Pediatricians (ACPED) spreekt over een ideologie die niet op feiten rust. „Niemand wordt geboren met een gender. Maar iedereen heeft een biologisch geslacht. Ook mensen die zich ergens tussen man en vrouw in voelen, blijven biologisch nog man of vrouw.” Volgens ACPED brengt deze beweging vooral onzekerheid en daarmee langere rijen bij de genderkliniek.

Ook vanuit de homobeweging is er kritiek. David Berger, oud-hoofdredacteur van het Duitse blad Männer, vindt het „gendergedoe” misleidend, omdat het mensen wijsmaakt dat ze de „ketenen van de biologie” kunnen afwerpen. „Het doel is een samenleving zonder geslacht te bereiken.”

Volgens Gabriele Kuby spiegelt de genderbeweging vrijheid voor, maar brengt ze slavernij. „Het is een frontale aanval op het gezin en op het moederschap. Door de gedwongen seksualisering via het onderwijs op Duitse scholen zien we ook een aanval op de kindsheid. Het is het ergste wat er bestaat. Het resultaat is een demografische crisis.”

In reacties van christenen uit allerlei landen komt één tekst regelmatig terug, namelijk Genesis 1:27: „Man en vrouw schiep Hij hen.” Samen stralen man en vrouw Gods grootheid uit. Het man- of vrouw-zijn is een voorrecht en geen droevig lot.

De Schotse ds. David Robertson, synodevoorzitter van de Free Church, haalde onlangs de pers toen hij de genderpolitiek „een door de staat gesubsidieerde indoctrinatie” noemde. „Kinderen vertellen dat ze hun eigen geslacht kunnen kiezen is niets minder dan kindermisbruik.”

De Duitse theoloog prof. Rainer Mayer ziet in de gendervisie een „innerlijke tegenstrijdigheid” met betrekking tot homoseksualiteit. Mayer: „Wie homo’s wijst op verandering, wordt vandaag als oplichter weggezet. Maar gender mainstreaming zegt dat we niemands seksuele identiteit kunnen vastleggen en dat elk mens zijn seksuele oriëntatie naar eigen wens kan uitzoeken en veranderen.”

Mayer krijgt daarin bijval van de publicist Asha ten Broeke, zelf voorvechter van de gendertheorie. Zij bestrijdt dat de seksuele voorkeur levenslang vastligt en zoekt op haar internetpagina de discussie met hersenonderzoeker Dick Swaab, de ontdekker van de roemruchte ‘homokwab’.

Waar het genderdenken op uitdraait, valt moeilijk te zeggen. Duidelijk is dat de doelstellingen liggen in het verlengde van de homorechten en dat de politiek in veel landen vastbesloten is de acceptatie daarvan vooruit te helpen. Tegelijk is er overal veel twijfel. Hildingsson: „Vooral zodra er kinderen in het spel komen, zijn mensen heel beschermend. Dat maakt de toekomst lastig te voorspellen.”

Obama wil alle wc-deuren openen

De 16-jarige Amerikaanse scholier A. J. Jackson is een jongen. Maar dat weet hij pas sinds kort. Lichamelijk is hij nog vrouw, maar zijn kleding en kapsel heeft hij al aangepast.

Hij zit op school in Chester (Vermont, VS). In The New York Times vertelde hij vorige week hoe hij onlangs voor het eerst naar de jongens-wc ging. Dat voelde als thuiskomen. Sommige jongens vonden dat „dwaas” en protesteerden. Anderen legden zich erbij neer.

Toen A. J. ongesteld werd, twijfelde hij weer. Want zolang Jackson geen mannelijke hormonen slikt, gaat het hem naar de wijze der vrouwen. En ook in de VS zijn jongenstoiletten nog steeds niet ingericht op menstruerende bezoekers.

Directeur Tom Ferenc had nog geopperd dat hij de neutrale toilet zou gebruiken, maar vond het prima dat A. J. dat niet deed. „Doet me eerlijk gezegd denken aan Rosa Parks”, zei Ferenc in de The New York Times. Rosa Parks lokte in 1955 de protesten van zwarten uit door in de bus op de plek van een blanke te gaan zitten. Zij geldt als heldin.

Door een meisje in een jongenstoilet met Rosa Parks te vergelijken, geeft Ferenc de kwestie een zware lading: verzet tegen seksuele identiteit is het nieuwe racisme. En daarvoor gelden geen excuses.

Mocht A. J. rond de sportlessen ook de mannelijke kleedkamer en douche willen gebruiken, dan steunt de regering-Obama hem, zo bleek vorige week uit een brief vanuit Washington aan alle openbare scholen in het land. Ook mag A. J. zonder verantwoording toegang eisen tot het jongensgedeelte van de overnachtingsverblijven van de school. Alleen rond de samenstelling van sportteams krijgen scholen ruimte om ‘echte’ mannen- en vrouwenteams samen te stellen. Mogelijk is dat de nieuwe gevechtslinie.

De regering verwijst in de brief naar de Civil Rights Act uit 1964 die uit Parks’ burgerrechtenbeweging voortkwam. Die verbiedt discriminatie op grond van geslacht.

Deze week besloten elf staten de regering-Obama hierom voor de rechter te dagen. Tegenstanders van Obama’s ‘open’ wc-beleid waarschuwen onder meer tegen misbruik. Als transgenders zich niet hoeven te verantwoorden, kunnen vrouwelijke voorzieningen ook gluurders aantrekken. Amerikaanse media geven daar voorbeelden van. In Seattle kleedde een man zich uit in een vrouwenruimte. Hij zei: „De wet is veranderd; ik heb het recht hier te zijn.”

De gewoonte om toiletten, kleedkamers en douches naar geslacht te scheiden, heeft zich in de tweede helft van de negentiende eeuw verspreid en geldt nu als een wereldwijde norm. Ook de Nederlandse Arbo-wet schrijft voor dat deze voorzieningen „naar sekse gescheiden” dienen te zijn (artikel 3.24).

De Nederlandse minister Koenders (Buitenlandse Zaken) neemt het voor Obama op. De wc-wet van North Carolina, die iedereen verplicht het toilet te bezoeken dat overeenkomt met het geslacht in het paspoort, is volgens hem „discriminatie” van transgenders, die ingaat tegen internationale verdragen, zei hij deze maand in de VS.

De vraag is of de zaak juridisch wel zo eenvoudig ligt als Obama en Koenders doen voorkomen. De wc-wet van North Carolina bevestigt de wettelijke regel dat toiletten en kleedkamers „naar sekse” (dus volgens het biologische geslacht) gescheiden zijn. Zolang het om sekse gaat, is A. J. Jackson nog altijd vrouw.

Het begrip ”gender” komt nauwelijks in wetten voor. Voor zover bekend noemt alleen de Zuid-Afrikaanse grondwet uit 1996 beide zaken: gender en sekse. Het is dus aan de rechter te beslissen hoe de Civil Rights Act uit 1964 moet worden uitgelegd.

Veel scholen en instellingen lossen de zaak pragmatisch op en vormen de invalidentoilet om tot geslachtsneutrale voorziening. Een progressieve universiteit in New York, de Cooper Union, wil de debatten en vonnissen niet afwachten. Deze universiteit haalde vorig jaar alle m/v-bordjes weg bij toiletten.

Gender

Gender is een Engels woord voor geslacht, maar niet alleen in biologische zin. Het geeft bijvoorbeeld ook aan of een woord vrouwelijk, mannelijk of onzijdig is. Het woord sekse wijst op het biologische geslacht.

De theorie van de ”gender mainstreaming” gebruikt het woord voor de sociale of psychische beleving van het eigen geslacht. Gender is dus het geslacht dat ‘tussen de oren’ zit. Dit in tegenstelling tot de biologische sekse, die ‘tussen de benen’ schuilt.

Bij vrijwel alle mensen is er eenheid tussen sekse en gender, maar bij 1 op de 2000 mensen ontbreekt deze klik. Transseksuelen hebben het gevoel dat ze in het verkeerde lichaam zitten. Op de lijst van psychiatrische aandoeningen (DSM-5) heet deze geslachtsverwarring genderdysforie

Psychiatrische behandeling is erop gericht dat mensen hun biologische geslacht aanvaarden. Maar ook een andere route is mogelijk: de geslachtsveranderende operatie. Genderklinieken in alle westerse landen melden dat het aantal aanmeldingen hiervoor de laatste vijf jaar sterk is gestegen.