Maandagavond. Een koude wind blaast over het platform van Vliegbasis Leeuwarden. Donkere wolkenflarden waaien laag over. Een legertje spotters, vips en media­mensen verzamelt zich bij de basis voor een historisch moment.

Even geduld. De komst van de twee JSF’s (of F-35 Lightning II) loopt onverwacht vertraging op. Het mag de pret van de luchtmacht niet drukken. Na twintig jaar discussie kijkt niemand meer op een uurtje.

Maar dán is het zover. Rond 21.00 uur vliegen de donkergrijze F001 en F002 in een fraaie ”fly-by” over de basis. De gloednieuwe jachtvliegtuigen flankeren de Gulfstream van de luchtmacht, de straaljet waarmee Hennis en Schnitger de Nederlandse vliegers een stukje tegemoet zijn gevlogen.

Eresaluut

Twee enorme blusvoertuigen van de brandweer brengen met water­bogen een eresaluut. De jachtvliegtuigen parkeren voor de verzamelde vips. Zwaar­bewapende militairen patrouilleren rond de kisten.

Langzaam draait de cockpit open. De F-35-piloten hebben er een monstertocht van 8800 kilometer op zitten. „Bizar lang”, meldt Pascal Smaal –”call sign” Smiley. „Wij hebben in de lucht vier keer bijgetankt.” Hij blijft enthousiast. „Schitterend apparaat.”

De F-35 oogt robuust. Dreigend ook. Het ontwerp is strak en glad. Bommen en brandstoftanks zijn onder de huid weggewerkt om het geavanceerde toestel z’n stealtheigenschappen te geven, waardoor het slecht zichtbaar is op de vijandelijke radar.

De JSF is één groot vliegend ict-platform. Piloot Smaal wil daarom niet meer terug naar de F-16. „De informatievoorziening aan boord is waanzinnig.” Alleen al de helm is legendarisch. De piloot kan daarmee –afgezien van hard­nekkige softwareperikelen– dwars door het toestel heen kijken.

De hoogste baas van de luchtmacht, generaal Schnitger, is in zijn nopjes. De luchtmacht heeft twintig jaar op dit moment moeten wachten. „Deze toestellen zetten de toonvoor toekomst van de luchtmacht. De F-35 bevindt zich op de rand van wat technisch mogelijk is.”

Risico’s

Nederland schaft voor 4,5 miljard euro 37 JSF’s aan. De toestellen vervangen de 68 verouderde F-16’s, die sinds 1979 in de lucht zijn. De luchtmachtbaas pleit voor méér. „Die 37 zijn nu voldoende. Nederland heeft er in de toekomst meer nodig.” Aantallen wil hij niet noemen. „De 68 zijn het referentiekader.”

De luchtmacht heeft met de komst van de F-35’s naar Nederland de internationale primeur. Omwonenden van de vliegbases Leeuwarden en Volkel kunnen daarmee het geluidsniveau van de kisten ervaren. Bekend is dat de brullende F-35-motoren meer herrie produceren dan hun voorgangers.

De F-35 –zwaarder en robuuster dan de F-16– heeft een krachtiger motor. Piloot Smiley maakt zich echter geen zorgen. „De F-35 heeft een prettiger geluid dan de F-16.” Bovendien hoeft de nieuwkomer vrijwel nooit zijn luidruchtige naverbrander te gebruiken.

De F-35 is in Nederland pas in 2019 operationeel. De luchtmacht neemt een risico met de voortijdige inzet van de F-35. Het doemscenario is een neerstortend toestel met bungelende piloten aan een parachute. Michael Rein van fabrikant Lockheed Martin heeft echter het volste vertrouwen in zijn JSF. „Er zijn al 201 toestellen operationeel.”

Luchtmachtdagen

Het publiek kan op de Luchtmachtdagen (10 en 11 juni) kennismaken met de JSF. Vraag is of de F-35 vliegend is te zien, aldus luitenant-kolonel Frank den Edel. Een vlucht hangt –volgens hem– onder andere af van de vraag of er voldoende F-35-banden voorradig zijn. „Nederlandse startbanen zijn stroever dan Amerikaanse, waardoor de banden harder slijten.” Generaal Schnitger reageert resoluut. De F-35 vliegt tijdens de airshow. „Ga daar maar van uit.”