Het symposium was georganiseerd vanwege het afscheid van Pier Vellinga als hoogleraar klimaatverandering aan de universiteit. De sprekers, onder wie Leemans en prof. dr. Frans Berkhout van het King’s College in Londen, gingen in op het streven tijdens de klimaattop in Parijs om de temperatuurstijging te beperken tot 2 graden Celsius.

Wat houdt dat streefdoel van 2 graden in?

Leemans: „In 2009 redde president Obama de klimaattop van Kopenhagen door voor te stellen dat de aarde maximaal 2 graden Celsius warmer mag worden ten opzichte van de temperatuur in het tijdperk van voor de industriële revolutie.”

Is die grens veilig?

Dat weet eigenlijk niemand. Inmiddels is de temperatuur 0,85 graden gestegen. Leemans: „Misschien is die grens nog te hoog en moeten we naar maximaal 1,5 graden Celsius toe. De vraag is echter of dat nog haalbaar is.”

Waarom is het dan belangrijk dat die 2 gradengrens bestaat?

Berkhout: „Voor beleidsmakers is het heel belangrijk dat er een limiet bestaat. Als er geen grens is, is er ook geen prikkel om de uitstoot van CO2 te verminderen. Wetenschappers moeten die limiet echter ook onderbouwen.

Het fundamentele idee is: we moeten beginnen met uitstootbeperking. Op de schade die we daarmee niet kunnen voorkomen, moeten we maatregelen nemen. Ten slotte blijven er zaken over die we door klimaatverandering kwijtraken. De vraag hierbij is: hoe groot mag dit deel zijn, wat vinden we acceptabel?”

Welke schade is dan acceptabel?

Berkhout: „We zien effecten van een veranderend klimaat: een vreselijke storm, Venetië dat onder water loopt, extreme droogte of hitte waar mensen aan overleiden. Waar ligt de grens? We hebben ons erop voorbereid met verzekeringssystemen, zeeweringen en droogte- en hitteplannen. Maar dat houdt een keer op.”

Wanneer stopt ons vermogen tot aanpassing dan?

Leemans: „In 2001 werd mij door het VN-klimaatpanel IPCC gevraagd na te denken over de vraag ”Wat is gevaarlijke klimaatverandering?” Dat hangt sterk af van waar je naar kijkt en wat we samen acceptabel vinden.

Er bestaan unieke, ernstig bedreigde ecosystemen, zoals koraalriffen. Deze verdwijnen langzaam door verzuring van het oceaanwater door CO2. Ecosystemen in bergen schuiven steeds verder op naar boven, totdat ze van de top af vallen en verdwijnen. En weg is weg.

Daarnaast hebben we te maken met meer extremen in het weer. Kunnen we ons daarop blijven aanpassen?

Ook kunnen we te maken krijgen met extreme klimaateffecten, zoals het afsmelten van de ijskap op Antarctica. De kans daarop is klein, maar de zeespiegel zal dan 20 meter stijgen. Vinden we zo’n risico nog acceptabel? Eén ding is duidelijk: we zijn kwetsbaarder voor klimaatverandering dan we ooit dachten.”

Zie ook pag. 14.