Veel meer dan een gehucht is het inderdaad niet. ”Gethsemane, gemeente Philippsthal, district Hersfeld-Rotenburg” staat er op het plaatsnaambord. Maar vanwaar toch déze naam?

Als je verder rijdt, kom je wat meer te weten. Vlak bij de kerk is iets van een tuin, of hof, aangelegd, omwald door een uit keistenen opgetrokken muurtje. Erachter een klein huis in vakwerkstijl, dat qua afmetingen doet denken aan een bakhuisje op de Veluwe. ”Hugenotenhuis”, vermeldt een informatiebord. Aha!

Gethsemane –in het Duits zonder streepje op de e’s– blijkt een voormalige hugenotenkolonie te zijn. En dit huisje, een kopie van een hugenotenwoning uit 1700, herinnert daaraan. Links naast de deur is het hugenotenkruis aangebracht.

De deur blijkt, op deze sombere namiddag, gesloten. Wie wil, kan Berndt Schuldt bellen. Door de raampjes heen is echter ook wel wat van het interieur te zien. Aan weerszijden van de kast een hugenotenman en -vrouw.

Gedenksteen

Het hugenotenhuis kwam tot stand tussen 2007 en 2009, op initiatief van de ”Heimat- und Verschönerungsverein Gethsemane”. Voorzitter daarvan blijkt Berndt Schuldt. Historisch onderzoek is geen doel in zichzelf, zei hij bij de opening in de Hersfelder Zeitung. „Het moet uitstraling krijgen naar buiten toe en geïnteresseerde gasten aantrekken.”

Vorig jaar werd naast de woning, tussen de lavendels, een gedenksteen gelegd. De steen bevat de (Franse) namen van de zestien grondleggers van de hugenotenkolonie, rond 1700. Guillaume Olivier, Jacques Roquier, Jean Rone’, Bertrand Herant...

„Toen ging Jezus met hen in een plaats, genaamd Gethsémané”, schrijft Mattheüs in hoofdstuk 26 van zijn Bijbelboek. Bij ”een plaats” vermelden de kanttekeningen van de Statenvertaling: „Of: gehucht, namelijk van huizen en hoven. Joh. 18:1 zegt dat het een hof was, waar Christus placht te gaan om te bidden.”

Zouden de uit Frankrijk gevluchte hugenoten zoiets in gedachten hebben gehad toen zij, eind zeventiende eeuw, op deze plaats neerstreken? De werkelijkheid is misschien toch anders. De kolonie kreeg de naam Götzmanns, aldus historicus Michael Lausberg in zijn boek ”Hugenoten in Duitsland” (2007). Hieruit ontstond „in de loop der jaren de plaatsnaam Gethsemane.” Wat natuurlijk wel een bewuste verwijzing naar het Bijbelse Gethsémané kan zijn geweest.

Vluchtelingen

De zeventiende eeuw kende zo zijn eigen vluchtelingenproblematiek. „De vlucht van de hugenoten uit Frankrijk vormde een van de eerste grote emigraties in de geschiedenis van de nieuwe tijd”, aldus Lausberg. Duizenden trokken naar Duitsland. Dat was in die tijd zeker geen eenheid. Het verschilde dan ook per streek of de –calvinistische– hugenoten er welkom waren of niet. Landgraaf Carl van Hessen-Kassel ontving hen echter graag, niet in de laatste plaats om economische redenen. Zij hoefden zelfs geen belasting te betalen, mochten een eigen predikant kiezen en de Franse taal blijven spreken.

Anno 2015 houden het ”Hugenottenhaus”, de gedenksteen én een familienaam van Franse oorsprong de herinnering aan de hugenotenkolonie in Hessen levend.

www.philippsthal.de

Serie (kerk)historisch Duitsland

Tientallen jaren waren Oost- en West-Duitsland door een „Eiserne Vorhang”, een bijna 1400 kilometer lang IJzeren Gordijn, van elkaar gescheiden. Op 3 oktober 1990, vorige maand een kwarteeuw geleden, herenigden de beide Duitslanden zich. In –onder andere– de deelstaten Hessen en Thüringen is er nog veel wat aan dit tijdvak in de Duitse geschiedenis herinnert. Maar de regio biedt meer, sterker: de (kerk)historie ligt er bijna voor het oprapen. In een serie van zeven artikelen worden enkele interessante locaties voor het voetlicht gehaald.

Vandaag deel 6: de voormalige hugenotenkolonie Gethsemane.