Donderdag, eind van de middag. Aan het begin van de 1 kilometer lange winkelstraat wemelt het van de koopjesjagers, scholieren en toeristen. Een kakofonie klinkt in een aantal van de 26 talen waarin monopoly is uitgegeven.

Hier, aan het begin bij de Dam, maakt de Kalverstraat meteen zijn status waar. Rechts huist een grote vestiging van de Rabobank, links het moderate modehuis Peek & Cloppenburg.

Vleesstad

Waarom heet dit vrij nauwe straatje Kalverstraat? René Valensa van de Amsterdam Cultuur-Historische Vereniging: „Van 1200 tot 1300 was Amsterdam een echte vleesstad. Het vee werd verhandeld op de Dam, met een kwart van de oppervlakte nu. Die werd te klein. Daarom bepaalde het stadsbestuur dat verschillende soorten handel naar de zijstraten moesten. De kalveren gingen naar ”de Laene”, die later Kalverstraat ging heten.”

Kalveren zijn er anno 2015 nauwelijks meer te vinden in de naar hen genoemde straat. Het is kleding, schoeisel, cosmetica en telefonie wat de klok slaat. En wat bijzonderheden zoals toeristische shops en niet te vergeten de Gay-is-ok-winkel.

Os op de gevel

Toch is er nog een duidelijke os te vinden, weet Valensa. Maar dan moet het winkelend publiek wel naar boven kijken in plaats van in de etalage of op de smartphone.

Boven op het historische huis op nummer 143 blikt een stenen os lodderig de straat in. En warempel, bijna aan het eind van de winkellaan, bij de Munttoren, zijn er nog kalveren te vinden.

Twee kunststof pinken steken nieuwsgierig hun neus uit een toeristische kaaszaak. Bij Rancho Steakhouse, ertegenover, zijn oude kalveren in gebraden vorm te vinden: als ossenhaas.

De Kalverstraat is vooral na de Tweede Wereldoorlog een dure straat geworden, weet René Valensa. Veel mensen uit de provincie trokken naar de hoofdstad om daar te winkelen. Vanuit het Centraal Station liepen ze naar de Dam, en in het verlengde ervan, de Kalverstraat.

En die is duur. Kost een huisje op deze straat in monopoly 200 euro, voor een echt appartement van krap 100 vierkante meter moet een koper een slordige 4 à 6 ton neertellen. Maar met het gemiddelde jaarinkomen dat de bewoners van deze buurt vermoedelijk verdienen, moet dat lukken.

De huurprijs van nummer 199, een winkelpand in een pijpenlaatje, is 3 ton per jaar. De verdiensten zijn er echter ook naar. Is er in het monopolyspel maar 2,63 procent kans om op Kalverstraat te komen, in de echte Kalverstraat is het aanmerkelijk drukker. Toeristen en winkelende mensen lopen af en aan. Een hoge omzet is dan ook de echte reden van de hoge huur van deze ‘huisjes’ – een hotel is er aan Kalverstraat in het echt niet te vinden.

Kapitalistische prijzenslag

De jaarlijkse huurprijs hier schoot in 1999 sterk omhoog: van 2300 tot 2750 gulden per vierkante meter. De winkelallee sprong van de 27e naar de 18e plek van de duurste winkelstraten van de wereld, zo bleek uit jaarlijks onderzoek.

Sinds 1999 is de behaalde plaats hetzelfde gebleven, maar zijn de prijzen gestegen, tot wel 3000 euro per vierkante meter.

Een rapport van de gemeente Amsterdam schrijft de hoge huurprijzen én het commerciële succes toe aan de invoering van de koopzondag in Amsterdam-centrum in 1996.

Juwelier Swarovski doet mee aan de kapitalistische prijzenslag van Monopoly –ooit bedoeld als aanklacht tegen particulier grondeigendom. Het kost menig man de helft van zijn koninkrijk als hij voor zijn vrouw een ring –in de ramsj van 9750 voor 6499 euro– of oorbellen –van 30.780 voor 20.499 euro– koopt.

Ondertussen heeft iedereen haast. Tijd voor bezinning lijkt niemand te hebben. De rooms-katholieke Papegaaikerk roept wel daartoe op: „Eén kwartier voor God.” Twee meiden kijken even op het bord. Giechelen en lopen dan weer verder. Hier schijnt het gouden kalf van het kapitalisme de strijd te hebben gewonnen.

Onder elke aflevering in deze veertiendelige serie staat een vraag. Het antwoord is te vinden in het artikel. Verzamel de gevraagde letters. Door de veertien letters te mixen, ontstaat een spreekwoord. Bij de laatste aflevering en op internet staan de inzendmogelijkheden. Onder de goede inzenders worden vijf spellenpakketten verloot.



Wat is de zevende letter van de duurste winkelstraat van Nederland?


zomerserie Monopoly

Dit is het laatste deel in een serie over het tachtigjarig bestaan van het bordspel Monopoly.