Op het speelbord van monopoly bevindt Station Noord zich tussen de drukke Herestraat in Groningen en het Spui in Den Haag. Harlingen was lange tijd een van de verbindingen tussen het noorden en het westen van Nederland. De handelsplaats richt zich nauwelijks op de provincie Friesland en de Friese taal wordt er relatief weinig gesproken.

Het stationsgebouw van Harlingen ligt aan een doorgaande straat aan de rand van het centrum. Het helderwitte pand uit 1863 heeft al jaren geleden zijn oorspronkelijke functie verloren. De plaats waar treinkaartjes werden verkocht, is ingericht als onder andere een restaurant waar mensen met een beperking werken. Reizigers die met een Arrivatrein mee willen, moeten hun vervoersbewijs al sinds 1997 uit een automaat halen. Enkele keren per uur komt er namelijk een stoptrein.

Harold IJpe (53) uit Harlingen woonde van zijn 11e tot zijn 23e jaar in het stationsgebouw van Harlingen. „Mijn vader werkte in Groningen bij de spoorwegen. Hij stelde onder andere spoorboekjes samen. Op een zeker moment werd hij overgeplaatst naar Leeuwarden en we zouden daar dus gaan wonen. Maar hij ontdekte dat de woning van station Harlingen te huur stond. Dat was maar twintig minuten van zijn werk in Leeuwarden.”

Stationschef

Het voordeel van het wonen op een station is de rust, zegt IJpe. „Je hebt geen buren. Ik werd wel heel vaak aangeklampt door mensen die wilden weten wanneer de laatste trein vertrok. Of door mensen van wie de bagage achter slot en grendel zat. Maar ik had geen sleutel van de opbergruimte.” Zijn vader werd vaak aangezien voor stationschef.

De bovenwoning was ook erg verouderd, herinnert IJpe zich. „Je kon er fatsoenlijk in wonen. Maar de plafonds zaten erg hoog, dus in de winter was het bijna niet mogelijk om de kamers warm te stoken. Ook waren er hoge houten kozijnen die veel onderhoud nodig hadden.” Daarnaast kon niet iedereen goed de lange en steile trap beklimmen.

IJpe heeft zelf wat betreft hobby niets met treinen. Wel werkt hij bij BAM-Rail op een onderhoudstrein. Het is de trein die in 2010 dwars door een scheepswaren­winkel in Stavoren heen reed. Op dat moment zat IJpe overigens zelf niet op de trein. Hij stond er wel in de buurt.

Zelf ging IJpe in 1985 het huis uit. Zijn ouder bleven in het stationsgebouw wonen tot ze in 2010 zes weken na elkaar overleden.

Iemand die vaak via dit station reist, is de Harlingse componist Loek van der Heide. Twee jaar geleden, bij het 150-jarig bestaan, maakte hij een brochure over de historie van het station. Bij de jubileumvieringen werden mensen uitgenodigd van wie de naam te maken heeft met treinvervoer. Dat was een succes. Onder anderen een zekere Trijntje Stoker meldde zich.

Petit train

Maar welk muziekstuk vindt de componist nu goed bij het oude station passen? Van der Heide gaat meteen achter zijn piano zitten en speelt de eerste maten van Rossini’s ”Un petit train de plaisir”. Overduidelijk is het geluid van een optrekkende stoomlocomotief te herkennen.

Van der Heide, die geen auto heeft en vaak met de trein gaat, vindt het jammer dat de verbindingen met het westen van het land niet goed zijn. Hij wijst op het feit dat er diverse keren over is gedacht om een spoor aan te leggen op de Afsluitdijk. Daar hadden Friese plaatsen, waaronder Harlingen, volgens hem van kunnen profiteren.

De dijk, die in de jaren 30 van de vorige eeuw in gebruik werd genomen, was aanvankelijk onder andere bedoeld voor treinverkeer. De auto won het echter en er loopt nu er een snelweg over de dijk. Opmerkelijk is dat de bedenker van de Afsluitdijk, Cornelis Lely, een voorvechter was van de auto en bovendien veel treinstations opende. Station Harlingen opende hij overigens niet. Lely was in 1863 pas negen jaar oud.

Onder elke aflevering in deze veertiendelige serie staat een vraag. Het antwoord is te vinden in het artikel. Verzamel de gevraagde letters. Door de veertien letters te mixen, ontstaat een spreekwoord. Bij de laatste aflevering en op internet staan de inzendmogelijkheden. Onder de goede inzenders worden vijf spellenpakketten verloot.

In welke plaats gebeurde er een ongeval met de trein van Harold IJpe? Noteer de tweede letter.


zomerserie Monopoly

Dit is het dertiende deel in een serie over het tachtigjarig bestaan van het bordspel monopoly.