Van vorige week dinsdag tot en met zondag waren ruim 7000 doopsgezinden, Mennonites, Brethern in Christ en Mennonite Brethern bij elkaar tijdens de zestiende Mennonite World Conference (MWC). De doopsgezinde wereldcongressen worden eens in de zes jaar gehouden, telkens in een ander werelddeel. De MWC heeft zich ontwikkeld tot een internationale gemeenschap die 102 nationale kerken omvat met 1,4 miljoen leden. De doopsgezinde gemeenschap telt momenteel 2,1 miljoen gedoopten in 87 landen.

De naam ”mennonite” verwijst naar de Nederlandse doopsgezinde voorman Menno Simons (1496-1561). Het doperdom is de tak van de zogenaamde radicale reformatie die ontstond in het voetspoor van de reformatie van Zwingli. Reformatorisch gezinden vonden dat de Zwitserse hervormer te weinig radicaal was in de hervorming van de roomse kerk en een funest verbond sloot met de staat. Het doperdom kenmerkt zich vanouds door het ideaal van een vrije gemeente, vrij van de staat, waarbij men lid wordt op basis van de geloofsdoop. In 1525 werd de eerste anabaptistische gemeente gesticht.

Tot op de dag van vandaag vertonen doopsgezinde gemeenschappen trekken van een vredeskerk. Het is niet voor niets dat in veel workshoptitels van het congres het woord vrede voorkwam. Het thema van de conferentie, ”Gaan met God”, belichtte typisch doperse maatschappelijke onderwerpen, zoals vrede en verzoening, geweld en oorlog, klimaat en milieu, de plaats van vrouwen en migranten. Mennonieten staat bekend om hun eigen identiteit. Ben Goossen (Cambridge, VS) liet in zijn bijdrage zien hoe de Duitse nazi’s de mennonieten als navolgenswaardig voorbeeld zagen als het ging over de vraag hoe een gemeenschap haar Duitse identiteit en taal kon bewaren in een vreemde omgeving. Vrijheid en autonomie staan nog steeds hoog in het vaandel van de mennonieten geschreven. Vandaar dat de MWC niet eindigde met algemene slotconclusies of bindende uitspraken. Iets voorschrijven is mennonieten geheel vreemd.

Jubileum

De internationale doopsgezinde congressen begonnen in 1925. Toen werd de 400e verjaardag van de anabaptistische beweging herdacht. Het congres heeft de afgelopen week nog geen officieel besluit genomen hoe de dopers hun jubileum in 2025 zullen gaan herdenken. Volgend jaar vindt er waarschijnlijk een eerste conferentie plaats waarop de ideeën over een dergelijk jubileum geïnventariseerd worden.

Tijdens de deelsessie ”Van reformatie 2017 tot anabaptist 2025” liet John D. Roth (VS) vrijdag alvast „voorzichtig” zijn gedachten over dit onderwerp gaan. Hij gaf een terugblik op een gevoelige voorgeschiedenis. Hij refereerde aan de uitnodiging die de mennonieten kregen om deel te nemen aan het 450-jarig jubileum van de Augsburgse Confessie in 1980. Deze confessie was het eerste en belangrijkste belijdenisgeschrift van de lutheranen, maar daarin werden de anabaptisten wel vervloekt als ketters, zo onderstreepte Roth het „pijnlijke” van deze uitnodiging.

Hanspeter Jecker (Zwitserland) vertelde dat de lutheranen in 2008 hun Lutherdecade startten, op weg naar 2017, de 500e verjaardag van de Reformatie. De reformatorische kerken in Zwitserland willen in de periode van 2017 tot 2024 hun wortels in de tijd na de Reformatie herdenken. Zij betrekken de mennonieten bij deze bezinning. Het zijn signalen van een sterk verbeterde verhouding.

Dr. Henk Stenvers, algemeen secretaris van de Algemene Doopsgezinde Sociëteit in Nederland, noemt het wereldcongres een moment van samen vieren en leren, zo zegt hij in een terugblik. „Het was voor mij vooral een feest van ontmoeting. Eigenlijk gaat het over het vieren van de enorme verscheidenheid die we in de doopsgezinde wereld kennen. Al de autonome geloofsgemeenschappen weten zich verbonden in gedeelde geloofsopvattingen waarin navolging van Jezus en vredesgetuigenis centraal staan. Een verscheidenheid die ook gepaard gaat met onderlinge afhankelijkheid, niet alleen op materieel gebied maar vooral op het gebied van geloof en leven.”

Dat de enorme diversiteit, ook in de manier van uiten van het geloof, ook met worsteling en pijn gepaard kan gaan, bleek volgens Stenvers vooral toen het ging over het omgegaan met de verschillen in seksuele geaardheid van mensen. „Er zijn grote variaties in de acceptatie van met name homoseksuelen. Op zaterdag, de laatste dag dat iedereen samen was, droegen veel mensen een roze T-shirt uit solidariteit met deze groep. Er werd heel verschillend op gereageerd. Sommigen waren zeer afwijzend, anderen gingen op een goede manier in gesprek.” Ook over deze gevoelige kwestie is het laatste woord nog niet gesproken.

Het volgend wereldcongres zal in 2021 plaatsvinden in Semarang, Indonesië.