Donkere wolken pakken zich samen boven Catania, in het oosten van Sicilië. Op het doorgaans zonnige eiland kan het ook behoorlijk spoken, zo blijkt. Weldra schiet de eerste bliksemschicht langs de hemel. Even later barst er een felle regenbui los.

Een groepje Somalische bootvluchtelingen dat zich op het centrale plein voor de dom van Catania bevindt, spoedt zich naar de portieken van de omringende gebouwen om te schuilen voor de regen.

Ahmadou (21) is een van hen. Acht maanden geleden waagde hij de oversteek vanuit Libië. In een vissersboot, die voor de gelegenheid ontdaan was van alle overbodige zaken. „Ik schat dat we met 400 man aan boord waren”, zegt hij. „Ik had verhalen gehoord over mensen die verdronken. Ik wist wat het risico was. Maar geloof me: alles is beter dan een leven in Somalië. Ik ken geen ander bestaan dan voortdurend oorlog en geweld.”

Het schip waarmee Ahmadou naar Europa voer kapseisde in zwaar weer voor de kust van Italië. „Drie uur heb ik in het water gelegen, me vastgeklampt aan een leeg olievat”, vertelt hij. „Om me heen hoorde ik mensen huilen en om hulp roepen. En niet veel later zag ik hen in de diepte verdwijnen. Dat beeld zal ik nooit meer vergeten.”

De Italiaanse kustwacht haalde Ahmadou uit zee. Inmiddels is hij ruim een halfjaar op Sicilië. Zonder verblijfsstatus. „Die onzekerheid is het ergste”, zegt hij. „En ik begrijp het ook niet. Waarom moet het zo lang duren om ons papieren te geven? Iedereen weet hoe de situatie in Somalië is. Ze kunnen ons niet terugsturen. Ik ben blij dat ik ben gered, maar er is volstrekt geen duidelijkheid over onze toekomst.”

Noodoplossing

Dat vindt ook Marta Bernardini, woordvoerder van Mediterranean Hope, een gezamenlijk project van de Italiaanse protestantse kerken om bootvluchtelingen de helpende hand te bieden. De organisatie vangt migranten op Lampedusa en Sicilië op.

„De autoriteiten focussen op het redden van drenkelingen. Dat is een noodoplossing, hoe nodig die ook is. Dit probleem is een kwestie van structureel beleid. Het huidige debat over het uitbreiden van reddingsoperaties leidt de aandacht af van de onderliggende houding die zowel in Italië als in de rest van Europa heerst: redden zonder op te nemen.”

Er zullen altijd mensen blijven die de oversteek over de Middellandse Zee naar Europa proberen te maken, weet Bernardini. „En er zullen ook altijd doden blijven vallen. Maar het wordt hoog tijd dat de problemen bij de wortel worden aangepakt.”

Daarom is 1 mei op het Italiaanse eilandje Lampedusa, waar veel van de vluchtelingen aan land komen, uitgeroepen tot dag van protest. „Het wordt een dag van muziek, dialoog en politieke voorstellen om opnieuw aandacht te vragen voor de noodzaak om het migratieprobleem bij de wortel aan te pakken. Te beginnen bij de oorzaak waarom zo vele duizenden mensen hun land verlaten”, aldus Bernardini.

„En om de wens van de inwoners van Lampedusa te herhalen om van de visvangst en het toerisme te leven. Op een eiland van vrede, dialoog en schoonheid. Zonder voortdurend in een soort noodtoestand te verkeren.”

Humanitaire corridor

Om de levensgevaarlijke oversteek van de Middellandse Zee te ontmoedigen hebben de verenigde protestantse kerken van Italië vorige week een voorstel bij de Italiaanse autoriteiten ingediend om een „humanitaire corridor” op te zetten via Marokko.

In overleg met de Italiaanse ambassade willen de kerken een visaprogramma voor vluchtelingen in Noord-Afrika opzetten, te beginnen met een proef in Marokko, in samenwerking met de Evangelische Kerk van Marokko. Als migranten toegang tot Europa krijgen, kunnen ze via regulier en veilig vervoer reizen.

De kerken zijn bereid de pilot in Marokko het eerste jaar volledig te financieren. Als het project succesvol is, zouden ook in andere Noord-Afrikaanse landen visabureaus kunnen worden opgezet.

„Wachten is niet langer mogelijk. Mensen die oorlogen ontvluchten moeten worden gered”, aldus de verenigde Italiaanse protestantse kerken.