DEN HAAG. Terwijl de pluimveesector zijn wonden likt is de zoektocht naar de bron van de plotselinge serie uitbraken van vogelgriep van afgelopen week in volle gang. Maandagavond schreef staatssecretaris Dijksma (Economische Zaken) aan de Tweede Kamer dat knobbelzwanen, wilde eenden en meeuwen „uit voorzorg” worden gevangen om te zien of ze dragers zijn van het virus.
Van de dieren worden monsters genomen. Het onderzoek wordt uitgevoerd door het Erasmus Medisch Centrum, in samenwerking met het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) en Sovon Vogelonderzoek Nederland. Verder worden de vogels in de leefgebieden rond de besmette bedrijven bekeken, om het virus dat ze eventueel bij zich dragen te vergelijken met dat van uitbraken deze maand in Duitsland en het Verenigd Koninkrijk.
Daarmee lijkt de zoektocht naar de bron van de uitbraken zich toe te spitsen op trekvogels. Die zouden het virus uit Azië overgebracht kunnen hebben. In de pluimveesector wordt daar nauwelijks nog aan getwijfeld, hoewel critici erop wijzen dat de drie kippenbedrijven die vorige week besmet bleken hun dieren niet buiten lieten lopen. Maar dat is ook niet nodig om het virus binnen te slepen: als de boer een beetje poep van besmette (wilde?) vogels aan zijn schoenen vanaf zijn erf mee de stal inneemt, kan de ziekte al toeslaan.
Vandaar de dringende oproep vorige week van brancheorganisatie LTO om uiterst strikte hygiëne in acht te nemen. Ook bij de maatregelen die Dijksma zondag afkondigde om verspreiding van de vogelgriep tegen te gaan, speelt hygiëne een sleutelrol. En terecht. Want de virusvariant die de afgelopen weken in Europa is opgedoken is zeer agressief.
Januari 2014. Zuid-Korea is in de greep van de vogelgriep. Op verschillende eendenhouderijen is de virusziekte vastgesteld en zijn de dieren geruimd. Het virus betreft de nieuwe hoogpathogene (zeer besmettelijke) variant H5N8. Volgens Koreaanse onderzoekers hebben trekkende watervogels het virus waarschijnlijk meegebracht. Deze vogels kunnen de vogelgriep bij zich dragen zonder daar zelf ziek van te worden. Hoofdverdachte is de Baikaltaling, een eendensoort die vanuit Rusland naar Korea trekt om daar te overwinteren. Zuid-Korea neemt drastische maatregelen, zoals ontsmetting van complete natuurgebieden, om te voorkomen dat de eenden het griepvirus in het voorjaar weer mee terugnemen naar Rusland.
Begin november 2014. Het vogelgriepvirus H5N8 duikt voor het eerst op in Europa. Een kalkoenenhouderij in de Noord-Duitse deelstaat Mecklenburg-Voor-Pommeren, moet worden geruimd. Het virustype heeft zich volgens de Duitse autoriteiten tot dusver alleen voorgedaan in Oost-Azië. Nederlandse handelaren worden zenuwachtig. Transporteurs worden ertoe opgeroepen uiterste voorzichtigheid in acht te nemen bij transporten in Duitsland. Nederland had in 2003 te maken met een uitbraak van een ander type hoogpathogene vogelpest, waardoor 1350 pluimveebedrijven geruimd moesten worden.
Zaterdag 15 november. Ook in Nederland slaat H5N8 toe, op een pluimveebedrijf in Hekendorp. Enkele dagen later volgt een uitbraak in Langeraar. Beide bedrijven liggen in een waterrijke omgeving waar veel trekvogels bivakkeren. In de omgeving zijn weinig andere pluimveebedrijven en die er zijn, blijken vrij van vogelgriep.
Vrijdag 21 november. In Kamperveen blijken twee bedrijven besmet met H5N8. Twee andere bedrijven worden uit voorzorg geruimd. Ook Kamperveen ligt in de buurt van open water, de IJssel en het Drontermeer. Dezelfde dag maakt de minister van Landbouw van Mecklenburg-Voor-Pommeren bekend dat bij een wilde eendensoort, de taling, vogelgriep is vastgesteld. Ook hier gaat het om H5N8. De taling is geschoten op een plek ver van de boerderij waar eerder deze maand vogelgriep werd vastgesteld. „Dit versterkt ons vermoeden dat wilde vogels te maken hebben met de gevallen in Mecklenburg-Voor-Pommeren, Nederland en Groot-Brittannië (waar half november ook een boerderij besmet bleek, TR)”, stelt minister voor Landbouw Christian Schmidt.