MARIOEPOL. De Zuidoost-Oekraïense stad Marioepol voelt de gevolgen van de oorlog in het oosten. De inwoners proberen zich staande te houden. Het pro-Russische deel van de bevolking houdt zich vrijwel stil.
Eigenlijk hoort de 46-jarige Vadik in deze tijd van het jaar rond te rennen om gasten van de strandclub Santa Barbara te bedienen. Het is augustus, vakantiemaand in Oekraïne. In Marioepol brandt de zon de hele dag bij een temperatuur van ongeveer 35 graden. De Zee van Azov ligt er verleidelijk bij om een duik in te nemen.
Maar Vadik zit onderuitgezakt op een van de banken van Santa Barbara. Om hem heen zijn de stoelen en tafels vrijwel onbezet. Zo nu en dan loopt hij naar de keuken om een bord eten te halen voor de enkele gast. Daarna nestelt hij zich weer op de bank om voor zich uit te staren.
Rustig
Hoewel het op de stranden redelijk druk is, heeft Vadik het in de dertien jaar dat hij bij Santa Barbara werkt nog nooit zo rustig gehad. Hij weet hoe dat komt. De oorlog 100 kilometer noordelijker tussen het Oekraïense leger en de pro-Russische separatisten, die in het oosten hun eigen volksrepubliek willen oprichten, houdt toeristen weg. Daarom is Vadiks inkomen ten opzichte van vorig jaar met 5 procent gedaald.
De oorlog raakt ook Marioepol. Vanaf half april hadden de separatisten de stad twee maanden in handen. Op 13 juni joeg het Oekraïense leger hen de havenstad uit.
Daarmee kwam echter geen einde aan de onzekerheid en angst. Inwoners vrezen dat het in Marioepol opnieuw tot een treffen komt tussen het Oekraïense leger en separatisten. De angst voor een inval van Rusland, op een afstand van 44 kilometer van Marioepol, komt daar nog bij. Volgens de NAVO en Kiev staan er Russische troepen aan de grens. „Niemand weet wat er morgen gaat gebeuren”, zegt Vadik.
In het centrum van Marioepol zijn lokale autoriteiten er evenmin gerust op. Wie rondneust bij het gebouw van het openbaar ministerie krijgt direct een gewapende man in legerkleding achter zich aan. Een huizenblok verderop wordt het pand van de Oekraïense geheime dienst aangekleed met een rol glimmend prikkeldraad over een nieuwe extra betonnen omheining.
Ook onder de pro-Russische separatisten zit de angst erin. Ze durven niet openlijk te praten met een buitenlandse journalist. De vrees voor de Oekraïense geheime dienst en pro-Oekraïense milities die als arrestatiemacht optreden, blijkt groot. De 49-jarige Lena is gevlucht naar het separatistische bolwerk Donetsk, vertelt ze via de telefoon. Ze verspreidt informatie over haar volksrepubliek. Maar nu klaagt ze. „Is dit nu democratie? We worden gedwongen om onze mond te houden.”
De 33-jarige Petro kent andere problemen. Op 8 augustus opende hij een eigen minisupermarkt. De buitenmuren staan strak in de verf: in de nationale kleuren blauw en geel. Hij lacht om de suggestie dat hij hiermee de regering in Kiev steunt. „Dat is niet zo. Dit waren de enige kleuren verf die ik had.”
Doordat Moskou geen staal meer bestelt, daalde Petro’s salaris van de staalfabriek waar hij werkte. Anderhalf jaar geleden lag zijn maandsalaris op 5000 grivna (280 euro). Dat zakte naar 2700 grivna (150 euro). Hij koos daarom voor een nieuwe carrière en staat tussen melk, vlees en wodkaflessen.
Petro verwacht nog meer problemen voor zijn land. Moskou heeft de gasprijs voor Oekraïne verhoogd, waardoor fabrieken de gasrekening niet kunnen betalen.
Hij zucht nog eens diep. „Het is economisch een chaos, terwijl Marioepol zo veel heeft te bieden: zee, strand, de haven en fabrieken.”
Dit is het slot van een tweeluik over het leven in de Oekraïense stad Marioepol na het vertrek van separatisten.