Den Haag is veranderd in een vesting. De komst van regeringsleiders en -delegaties uit 53 verschillende landen –onder wie de Amerikaanse president Obama– leidt tot ongekende veiligheidsmaatregelen. De krijgsmacht heeft sinds de Tweede Wereldoorlog bijvoorbeeld geen luchtverdediging in Nederland meer in stelling gebracht.

De Nuclear Security Summit (NSS) –de derde sinds Obama het initiatief hiervoor nam in 2009– houdt zich bezig met het voorkomen van nucleair terrorisme. Niet meer en niet minder. Een vermindering van het aantal kernwapens of staat bijvoorbeeld niet op de agenda van de nucleaire veiligheidstop.

Een gemiste kans, klagen critici. De grootste dreiging gaat uit van kernwapens, benadrukken Greenpeace en gelijkgezinde organisaties. De initiatiefnemers van de NSS wijzen er echter op dat hiervoor andere internationale overlegplatforms en/of organisaties beschikbaar zijn.

De NSS probeert nucleair terrorisme te voorkomen door te werken aan een vermindering en een betere beveiliging van het nucleair materiaal in de wereld, vooral door een versterking van de internationale samenwerking. Geen overbodige luxe, nu steeds meer landen nucleair actief zijn.

De internationale gemeenschap onderschrijft –min of meer– nut en noodzaak van het voorkomen van nucleair terrorisme. Een reeks presidenten, premiers, staatshoofden en een koning reizen daarom af naar Den Haag. Behalve Obama komen bijvoorbeeld ook president Hollande (Frankrijk), bondskanselier Merkel (Duitsland), president Xi Jinping (China), maar ook de leiders van Canada, Nigeria, Georgië, Singapore en Japan, om maar eens wat te noemen.

Poetin komt niet. De afwezigheid van de Russische president heeft niet direct te maken met de onrust op de Krim. Poetin heeft eind vorig jaar al aangekondigd de top –waarschijnlijk– niet te zullen bijwonen wegens drukke werkzaamheden. Rusland stuurt daarom minister Lavrov van Buitenlandse Zaken.

De crisis op de Krim staat officieel ook niet op de NSS-agenda. Toch is het ondenkbaar dat de slag om het schiereiland niet in de wandelgangen ter sprake komt. De leiders van de G7, de zeven belangrijkste industrielanden, hebben al afgesproken om tijdens de top –informeel– te overleggen over de Krim.

‘Oekraïne’ kan daarmee een schaduw werpen over de atoomtop. Toch lijkt de kans klein dat de ”summit” mislukt door internationaal getouwtrek om de Krim. In de eerste plaats zijn de belangen van West én Oost bij het voorkomen van nucleair terrorisme daarvoor te groot.

In de tweede plaats is de NSS de afgelopen jaren zorgvuldig voorgekookt. De deelnemende regeringsleiders en -delegaties weten allang wat er in een gezamenlijke slotverklaring komt te staan. Daarmee is de topontmoeting geen formaliteit. De wereldleiders buigen zich ook over de toekomst van nucleaire veiligheid.

De NSS lobbiet al maanden voor een „stevige” slotverklaring. De belangen kunnen echter strijdig zijn. Nederland hecht bijvoorbeeld grotere waarde aan het vastleggen van transparantie over nucleaire activiteiten dan een land als Rusland.

Alle inspanningen van de afgelopen jaren ten spijt presenteert de NSS de komende dagen niet een alomvattend internationaal nucleair veiligheidsverdrag. Een dergelijk uitgewerkt akkoord is gereed, maar niet alle parlementen van de deelnemende landen hebben het verdrag al geratificeerd.

Door een sterke focus van de top op nucleair terrorisme –via kernwapen of vuile bom– kan de indruk ontstaan dat deze vorm van terreur op dit moment het gevaarlijkste en belangrijkste is. Ook al is de impact van een vuile bom groot, de kans dat terroristen erin slagen nucleair materiaal in handen te krijgen, blijft klein. De vraag is daarom of de dreiging van granaatwerpers en kalasjnikovs niet vele malen groter en reëler is.