Bij mist niet uitvaren, zo was de ervaring van ds. E. K. Teygeler in de schippersplaatsen die hij gediend heeft. „Ik verwacht in plaats van één kerk een verdere uitsplitsing.” Hij verwacht dat de kerk in ingewikkelde juridische procedures terechtkomt.

Ds. R. van Kooten: „Velen zijn van mening dat het lang genoeg heeft geduurd en dat de kogel door de kerk moet. Menselijk gezien begrijp ik dat, maar voor mij gaat er geestelijk een scheur door mij als de kogel echt door de kerk gaat. Als vandaag het fusiebesluit genomen wordt, zullen we morgen al dingen moeten doen die gedaan moeten worden”, klonk het dreigend. Hij stelde in een motie een associatie van bezwaarde gemeenten voor die een band aangaan met de PKN en die voortbestaan onder de hervormde kerkorde. De motie werd met 17 voorstemmers verworpen.

Druk gereken was er over het aantal bezwaarden. Ds. J. L. Schreuders kritiseerde de uitkomst van de consideraties, die volgens hem al in augustus leken geschreven te zijn. „Tussen de 30 en 40 procent van de kerkenraden is tegen, bij kerkgangers ligt het ongetwijfeld nog hoger. Kunnen we dan nog spreken over een draagvlak?” Van de loopplank van ds. G. de Fijter, een van de initiatiefnemers van het aanvullende besluitvoorstel, zei hij dat deze zich moest afvragen of die de overkant haalt. „Nee, die is niet te kort”, zei ds. H. de Jong, een medestander van ds. De Fijter. „Gemeenten mogen staan op artikel 10 van de hervormde kerkorde.”

Ds. A. A. Floor wilde met een motie opnieuw de weg van de federatie onderzoeken en vroeg stemming over het besluit tot vereniging tot nader order op te schorten. „Het gaat niet om het tellen maar om het wegen van de consideraties. We spreken over gevoelens en emoties van mensen.” Zijn motie werd met 20 voorstemmers verworpen.

Ds. D. J. H. Wolse noemde het historisch als het verenigingsbesluit genomen zou worden. Hij was blij, maar niet triomfantelijk. Vreugde en pijn, waarbij hij de hoop uitsprak dat we elkaar voor Gods aangezicht willen vasthouden.

Ds. M. D. van der Giessen (Boskoop) zei dat er veel gedaan is om aan de bezwaarden tegemoet te komen. Wij willen elkaar niet kwijt, we hebben elkaar nodig. Wordt de scheur dan soms geregeld? zei hij kritisch richting ds. R. van Kooten. Of wilt u alleen maar een veilige plek? richting Schreuders. Hij kon zich niet aan de indruk onttrekken dat er druk op synodeleden is uitgeoefend, terwijl zij zonder last en ruggespraak mogen stemmen. Hoe één is de Hervormde Kerk nog?

Ds. A. H. van Veluw relativeerde de eenheid onder de bezwaarden: „Bezwaarden zijn het eens over één ding: dat zij bezwaard zijn, maar ze zijn het onderling niet eens over heel wat punten en houden kansels voor elkaar gesloten.” Bestaat de Hervormde Kerk echt niet meer na 1 mei 2004? Voor ds. G. de Fijter was het duidelijk: De Hervormde Kerk wordt niet opgeheven, maar voortgezet in de PKN.

Ds. J. H. Schrijver stelde dat de Hervormde Kerk wel juridisch meegaat, maar niet confessioneel. Wie zegt dat de fusie de vernieuwing van de kerk teweegbrengt? Daarvoor zijn immers geen garanties, zei hij. „Bij dr. Plaisier lijkt het alsof de fusie vernieuwing teweegbrengt. Zijn standpunt lijkt op de gedachte van de roomse sacramentsopvatting: De fusie veroorzaakt eenparig getuigenis en eenheid in geloof en ethische en maatschappelijke keuzen.”

Ds. A. Wijlhuizen had speciaal een rode trui aangetrokken: de kleur van de Geest. Jaarlijks keren 65.000 mensen de SoW-kerken de rug toe. „Het gaat mij om een toekomst. Wordt het een mooie kerk? Nee, natuurlijk niet. Maar het is goed dat die kerk er komt, omdat het onderscheid tussen hervormd, gereformeerd en luthers niet is uit te leggen.”

De voorzitter van de visitatoren-generaal, ds. J. Stelwagen, wees op het menselijke en beperkte van de belijdenisgeschriften. Hij hoopte dat de verschillende geloofstradities naar elkaar toegroeien. En wat de bezwaarden betreft: „We zitten in een patstelling dat beide partijen denken voor een rechtvaardige zaak te strijden. Er is veel door de synode geluisterd, maar laten de bezwaarden ook een keer naar de synode luisteren en haar vertrouwen.”

Ds. J. C. Schuurman (Ridderkerk), een tegenstemmer, was helder: Elke beslissing richt schade aan. Geef bezwaarden vooral een begaanbare weg.

We kunnen veel leren van de tijd van de Doleantie, zei dr. P. van den Heuvel. Toen heeft men geestelijk de gemeenten gedongen om te verenigen. Maar de les van de geschiedenis is nu dat er geen plaatselijke dwang mag zijn.

De Jacobikerk stroomt vol naarmate de middag vordert. Vele oudgedienden van synodes en hervormde organen zijn aanwezig. Ook vertegenwoordigers van modaliteiten in de Hervormde Kerk zijn in groten getale aanwezig. Als het eind van de middag nadert, komen er steeds meer radio- en televisieploegen binnen. Buiten wordt het donker, binnen flitsen felle televisielampen aan. Met een nipte meerderheid is de vereniging een feit.