Samen met zijn vriend Florian Moosbrugger, zoon van de manager van de Gasthof Post waar de koninklijke familie verblijft, gaat de tweede zoon van koningin Beatrix die vrijdag op zijn ski’s de Alpenhellingen af. Rond het skidorp geldt op dat ogenblik een lawinewaarschuwing van het vierde niveau, het op één na hoogste. Daags tevoren zijn al diverse wintersporters gered die onder lawines bedolven zijn geraakt.

Friso en Florian, die al vanaf hun kinderjaren bevriend zijn, zijn bezig aan een afdaling bij Litzen-Zugertobel als een sneeuwbank van 30 bij 50 meter in beweging komt. Direct na het ongeval veronderstelt burgemeester Ludwig Muxel van Lech dat de beide ervaren skiërs de lawine zelf hebben veroorzaakt toen ze buiten de piste gingen.

Volgens Florians moeder –weduwe sinds haar man tijdens een beklimming van de Himalaya omkwam– hadden de beide mannen niet het idee dat ze zich in gevaarlijk gebied begaven: „Waar ze skieden, was een duidelijk ingesleten spoor naar de volgende helling. Ze voelden zich dus zeker van hun zaak.” Ze hadden ook de krater gezien waar twee lawinepijlen tot ontploffing waren gebracht om preventief losse sneeuw in beweging te brengen. Er was toen echter geen lawine ontstaan, dus de helling leek veilig.

Verschillende lezingen

Florian Moosbrugger weet zich –volgens de officiële lezing– uit de sneeuw te bevrijden, mede doordat hij een grote lawine-airbag draagt. Friso draagt wel een lawinepieper, maar geen airbag, mogelijk vanwege het grote gewicht ervan. Hij wordt echter door een sneeuwmassa bedekt en moet al snel buiten bewustzijn zijn geraakt.

Wintersportweerman Hajo Smit, die het ongeval later probeert te reconstrueren, stelt dat Moosbrugger niet bedolven is geraakt: hij is nog boven de rots zelf uit de lawine geskied en „niet zoals Friso over de rots gevallen en nog 400 meter meegesleurd. Het is uiterst onwaarschijnlijk dat Florian in een fractie van een seconde én zijn airbag trok én uit de lawine skiede. Waarschijnlijk trok hij de airbag pas toen hij met knikkende knieën boven de rots stond en vreesde dat er nog een lawine los zou kunnen gaan. Dat gevaar van nakomende lawines was ook reëel, maar de grote airbag op zijn rug heeft hem mogelijk gehinderd om snel richting de plek te skiën waar Friso op dat moment zijn doodsstrijd voerde.”

Reanimatie

Na 25 lange minuten wordt de prins onder de 40 centimeter dikke sneeuwlaag vandaan gehaald. Florian Moosbrugger verklaart later dat hij Friso met zijn blote handen heeft uitgegraven.

Kristl Moosbrugger arriveert met anderen op de berghelling, gewapend met sondestokken en scheppen. Als ze haar zoon ziet, denkt ze dat hij daar aanwezig is als lid van het plaatselijke reddingsteam. Pas later kan hij haar vertellen dat hij bij het ongeval betrokken was.

De prins wordt langdurig gereanimeerd. Reddingswerkers ontkennen later het gerucht dat de reanimatie werd belemmerd door een lege accu in de apparatuur. Volgens hen was de reddingsactie „extreem snel en van een professioneel niveau dat boven het gemiddelde ligt.” Eén accu was inderdaad als gevolg van de kou snel leeg en moest worden vervangen. De reddingswerkers ontkennen echter dat het euvel zich opnieuw voordeed en dat de reserve-accu het na een kwartier ook niet meer deed.

Innsbruck

Het lukt de hulpverleners het hart van de 43-jarige prins weer op gang te krijgen. Per helikopter wordt hij overgebracht naar de universiteitskliniek in het Oostenrijkse Innsbruck. De traditionele fotosessie in Lech gaat niet door. In plaats daarvan registreren de media dagelijks hoe prinses Mabel en koningin Beatrix stijfgearmd het Landeskrankenhaus binnenlopen en weer vertrekken, vaak vergezeld door andere leden van de familie. Prinses Margriet komt over uit Nederland om haar zus bij te staan.

Nederland leeft intens mee met de koningin en haar schoondochter, en toont begrip als de rest van de familie terwille van de kinderen toch wat gaat skiën. Prins Willem-Alexander vervangt zijn moeder op 27 februari bij de herdenking in de Kloosterkerk in Den Haag van de Slag in de Javazee en vliegt dan terug naar Oostenrijk.

Na het ongeval ontstaat in het Alpengebied discussie over de vraag of skiërs verplicht moeten worden tot het dragen van een airbag –wat moeilijk te controleren is– en of de voorlichting aan toeristen verbeterd zou moeten worden. Cijfers van het Zwitserse lawine-onderzoeksinstituut tonen het effect van maatregelen aan: in 2010 overleefde 97 procent van de lawineslachtoffers die een airbag gebruikten.

Onzekerheid

Na het ongeval is er grote onzekerheid over de vraag hoeveel schade Friso’s hersenen door het langdurige zuurstofgebrek hebben opgelopen. De artsen proberen die schade te beperken door hem dagenlang bij een lage temperatuur in een kunstmatig coma te houden.

De gepensioneerde neurochirurg Kees Tulleken speelt ondertussen informatie die hij van personeelsleden van het ziekenhuis in Innsbrück ontvangen zegt te hebben, door aan zijn vrouw, NRC-redacteur Jannetje Koelewijn. Daardoor komt die krant met positieve berichten. „Gezien wat we gehoord en gezien hebben, is er een reële kans dat hij weer opknapt en dat hij zelfs net zo goed wordt als het was”, zegt Tulleken. Het komt hem op hevige kritiek en later op een veroordeling door zijn vakgenoten te staan.

Tullekens optimistische beweringen worden gelogenstraft tijdens een persconferentie op 24 februari in het ziekenhuis van Innsbruck. De arts Wolfgang Koller maakt daar bekend dat uit MRI-onderzoek is gebleken dat prins Friso een ernstige hersenbeschadiging heeft overgehouden aan het zuurstofgebrek. Het is onzeker of hij ooit weer bij bewustzijn zal komen. Het neurologisch herstel kan nog maanden, dan wel jaren duren.

Nasleep

Op 1 maart wordt Friso van Innsbruck overgebracht naar het Wellington Hospital in zijn woonplaats Londen. Prinses Mabel stopt met haar werk als algemeen directeur bij The Elders, een denktank van ”oude wijzen” die Nelson Mandela in 2007 oprichtte en waaraan ze sinds 2008 leiding gaf.

De NRC-hoofdredactie verontschuldigt zich voor de berichten van Tulleken en Koelewijn: „Ik bied de lezer mijn excuses aan, omdat we in deze zaak niet hebben beantwoord aan de hoge normen die hij van ons mag verwachten, en aan de koninklijke familie voor het persoonlijk leed dat we mogelijk hebben vergroot”, schrijft hoofdredacteur Vandermeersch. In oktober dient Koelewijn bij NRC haar ontslag in, maar ze blijft er uiteindelijk toch in dienst.

Tijdens de jaarlijkse fotosessie van het kroonprinselijk gezin aan het begin van de zomervakantie verklaart prins Willem-Alexander dat de toestand van zijn broer onveranderd is. Op 19 november maakt de Rijksvoorlichtingsdienst bekend dat de prins af en toe „tekenen van zeer gering bewustzijn” vertoont.

Naar Nederland

Het volgende bericht komt onverwacht op 9 juli 2013. De prins blijkt die dag te zijn overgebracht naar Huis ten Bosch in Den Haag, waar ook zijn gezin die zomer verblijft. Zijn toestand wordt omschreven als „onveranderd” en „zorgwekkend”. De prins verkeert in een toestand van ”minimal consciousness”. Dat betekent dat een comapatiënt na lange tijd weer af en toe kan reageren op vragen of prikkels uit zijn omgeving.

„Verdere behandeling in het ziekenhuis is niet noodzakelijk”, verklaart de Rijksvoorlichtingsdienst. Daarom zullen langetermijnmogelijkheden voor zijn verzorging in Nederland of in het Verenigd Koninkrijk worden bekeken. Door complicaties is de prins nu overleden, een dag na de 45e verjaardag van zijn vrouw.