Twee Bijbels. Daar rust maandag de linkerhand van Barack Obama op als hij in Washington voor de tweede en laatste keer de eed aflegt als gekozen president van Amerika. Met zijn keus voor deze twee Bijbels laat hij zien wie zijn grote voorbeelden zijn.
De ene Bijbel gebruikte Obama ook bij zijn eerste inauguratie. Het is het Boek dat president Lincoln in 1861 koos voor dezelfde ceremonie. De andere Bijbel had de bekende predikant dr. Martin Luther King een halve eeuw geleden altijd bij zich als hij op reis ging. Beide mannen hebben een belangrijke bijdrage geleverd aan de emancipatie van de niet-blanken in Amerika.
De beëdiging van president Obama is dit jaar een dag na de datum die in 1941 in de grondwet voor de plechtigheid is bepaald. Officieel moet de nieuwe president de eed afleggen op 20 januari. Maar wanneer de datum voor de inauguratie op een zondag valt, worden de bijbehorende festiviteiten verplaatst naar de maandag.
In de Amerikaanse historie is het de vijfde keer dat de inauguratie naar een maandag wordt verplaatst. Eerder gebeurde dat bij de presidenten Rutherford B. Hayes (1877), Woodrow Wilson (1917), Dwight Eisenhower (1957) en Ronald Reagan (1985).
Wel legt de president in dit soort gevallen dan op zaterdag 19 of zo nodig op zondag 20 januari in besloten kring de eed af. Wilson, presbyteriaan en ooit werkzaam aan de fameuze universiteit van Princeton, koos er bewust voor om de eed op zaterdag in plaats van op zondag af te leggen. Obama wil dat zondag doen in een kamer van het Witte Huis. De termijn van de zittende president eindigt nu eenmaal formeel op 20 januari om 12.00 uur. En een land als Amerika kan en mag niet zonder president zijn.
Om laatstgenoemde reden legde vicepresident Lyndon B. Johnson op 22 november 1963 binnen een uur na de moord op John F. Kennedy de eed af in het regeringstoestel Air Force One, terwijl dat stond warm te draaien voor de vlucht naar Washington.
Dat bijzondere moment was overigens ook een van de weinige in de Amerikaanse geschiedenis waarop bij het afleggen van de eed geen Bijbel werd gebruikt. Ofschoon Johnson zelf protestant was, rustte zijn linkerhand tijdens het zweren van de eed op een rooms-katholiek misboek. Kennelijk was er geen Bijbel beschikbaar.
In een eerdere, vergelijkbare situatie werd evenmin een Bijbel gebruikt. Op 6 september 1901 pleegde een anarchist een aanslag op de in maart van dat jaar aangetreden president William McKinley. De president overleed acht dagen later. Enkele uren na zijn overlijden werd Theodoor Roosevelt, vicepresident, zijn opvolger. Hij legde de eed af in de woning van Ansley Wilcox. In de consternatie die was ontstaan, werd vergeten een Bijbel te gebruiken bij de ceremonie.
Naast deze twee gevallen is bekend dat John Quincy Adams er in 1825 voor koos zijn hand te laten rusten op een wetboek in plaats van op de Bijbel. Franklin Pierce, die in 1963 niet de eed maar de gelofte aflegde, deed het op dezelfde manier.
De traditie om bij de eedaflegging de Bijbel te gebruiken, gaat terug op de eerste Amerikaanse president, George Washington, die op 30 april 1789 aantrad. Na het afleggen van de eed kuste hij de Bijbel. President Eisenhouwer brak hiermee in 1953. In plaats daarvan sprak hij een persoonlijk gebed uit.
Sommige presidenten kiezen ervoor hun hand te leggen op een gesloten Bijbel. Anderen doen dit op een opengeslagen exemplaar, al dan niet bij een zorgvuldig uitgekozen tekst. Met veel belangstelling wordt steeds gekeken naar de plaats waar de Bijbel openligt. Bij de beëdiging van George Washington was dat bij Genesis 49:13: „Zebulon zal aan de haven der zeeën wonen; en hij zal aan de haven der schepen wezen, en zijn zijde zal zijn naar Sidon.” Het verhaal wil dat dit min of meer per ongeluk was.
Velen kozen zorgvuldiger. Abraham Lincoln had drie teksten: Mattheüs 7:1 en 18:7 en Openbaring 16:7. President Franklin D. Roosevelt, die als enige viermaal beëdigd werd, koos elke keer voor 1 Korinthe 13. George H. W. Bush liet in 1989 de keus afhangen van de plaats waar de Bijbel openviel. Het was Mattheüs 5. Zijn zoon George W. Bush koos er bij zijn eerste beëdiging voor om de Bijbel dicht te laten, de tweede keer lag die open bij Jesaja 40:31: „Maar die de Heere verwachten, zullen de kracht vernieuwen; zij zullen opvaren met vleugelen, gelijk de arenden, zij zullen lopen en niet moede worden, zij zullen wandelen en niet mat worden.”
Ook Clinton liet de Bijbel bij zijn eerste inauguratie dicht. Bij zijn tweede beëdiging koos hij voor Jesaja 58:2: „En die uit u voortkomen, zullen bouwen de oude verwoeste plaatsen; de fundamenten, van geslacht tot geslacht verwoest, zult gij oprichten; en gij zult genaamd worden: Die de bressen toemuurt, die de paden weder opmaakt, om te bewonen.”
Obama liet de Bijbel tijdens zijn eerste beëdiging dicht. Wat hij maandag zal doen, is nog ongewis.
