OSLO (ANP) – De Noorse massamoordenaar Anders Behring Breivik heeft vrijdag het vonnis gekregen waar hij op hoopte. Volgens een rechtbank in Oslo was hij bij zijn volle verstand toen hij op 22 juli vorig jaar 77 mensen de dood in joeg. Hij had extreme politieke opvattingen en een persoonlijkheidsstoornis, maar geen waanideeën.
De rechters gaven hem daarom de zwaarst mogelijke straf, 21 jaar cel. Hij is schuldig bevonden aan terrorisme en moord.
Breivik wilde graag toerekeningsvatbaar worden verklaard. Hij denkt dat zijn meningen dan serieus worden genomen. De dubbele aanslag moest volgens hem Europa beschermen tegen moslims en de multiculturele samenleving. Vanuit de gevangenis schreef Breivik brieven met gelijkgestemden, omdat hij een rechtsradicaal netwerk wil opbouwen.
De geestelijke gesteldheid van Breivik was de grote vraag tijdens het proces, dat in april begon. Psychologen verschilden van mening over de toerekeningsvatbaarheid. Dat Breivik schuldig was aan de aanslagen, stond geen moment ter discussie. Dat hij de zwaarst mogelijke straf zou krijgen, was ook vrijwel zeker.
Over 10 jaar mag Breivik voor het eerst vragen om vervroegde vrijlating. Als de rechters dat afwijzen en na het uitzitten van de straf vinden dat hij nog steeds een gevaar voor de samenleving is, kunnen ze hem 5 jaar langer laten vastzitten. Dat kan telkens worden verlengd. In principe kan Breivik zo de rest van zijn leven achter de tralies blijven.
De nabestaanden en overlevenden waren opgelucht over de straf. „Het allerbelangrijkste is echter dat Breivik nooit meer tot de gewone samenleving wordt toegelaten”, zei een van hun advocaten, Terje Korneliussen. Ook politici van links en rechts reageerden tevreden.
Breivik zelf bood in een slotwoord excuses aan andere militante nationalisten in Europa aan, „omdat ik niet meer mensen heb vermoord”. Hij zei verder dat hij de „onrechtmatige” rechtbank niet erkende, maar dat hij niet in beroep zal gaan tegen het vonnis. Ook de aanklagers zullen de straf niet aanvechten. Dat betekent dat het vonnis definitief is.
Breivik liet vorig jaar een autobom ontploffen bij een regeringsgebouw in het centrum van Oslo. Hij wilde de socialistische premier Jens Stoltenberg en de rest van de regering uit de weg ruimen, maar het kabinet bleef ongedeerd. Acht anderen kwamen om het leven. Daarna ging Breivik naar het eilandje Utøya, waar Stoltenbergs Arbeiderspartij een jongerenkamp hield. Toen de extremist daar om zich heen schoot, vonden 69 mensen de dood.
