DEN HAAG – De eerste dag van het strafproces tegen Mladic bij het Joegoslaviëtribunaal was vooral een samenvatting van wat er nog gaat komen.
De aanklager, Dermot Groome, beperkte zich vooral tot een overzicht over het schrikbewind dat de Serviërs vanaf 1992 aanrichtten in Sarajevo. Honderden mensen kwamen daar door terreur op de burgerbevolking om het leven. Het waren vooral scherpschutters die een normaal leven onmogelijk maakten, maar ook was er mortiervuur op de stad. Doel was het wegpesten van de niet-Servische bevolking.
Donderdag wil de aanklager hetzelfde doen over Srebrenica. De doelstellingen van de Serviërs waren daar hetzelfde, alleen de methode was anders. Op het dieptepunt van de Joegoslavische oorlog, juli 1995, werden daar zelfs ten minste 7000 mannen en jongens vermoord.
Voor Nederland is daarbij van belang dat de enclave Srebrenica werd beschermd door het VN-bataljon Dutchbat. Het is niet voor niets dat Nederland er in de Europese Unie hard op aangedrongen heeft dat Mladic door Servië moest worden uitgeleverd voordat het land zou toetreden tot de EU.
Voor het brede publiek is zo’n overzicht van –doorgaans al bekende—feiten door een man in toga niet zo interessant. Het juridische steekspel komt pas later, bijvoorbeeld als de aanklager gaat bewijzen dat de scherpschutters in Sarajevo werden aangestuurd door het militaire commando, onder wie dus ook Mladic. Of als het bewijs op tafel komt dat Mladic inderdaad één van de bedenkers was van de massamoord in Srebrenica. Het tribunaal beschouwt dit zelfs als genocide, iets dat uiterst moeilijk te bewijzen valt.
Wel interessant is het gebruik van audiovisuele beelden in de rechtszaal. Hij liet niet alleen teksten zien met citaten van Mladic, onder andere uit zijn eigen aantekenboekje. Regelmatig ondersteunde de aanklager zijn verhaal ook met foto’s en video’s uit het Joegoslavische conflict. Zo was er een filmpje waarin de Servische officier in Sarajevo zei dat hij daar zelf mensen had vermoord. In vrijwel alle video’s waarin Mladic sprekend was vastgelegd, bleek ook zijn gebruik van grove taal, vrijwel een vast kenmerk van militairen onder zware stress.
Voor het Joegoslaviëtribunaal is dit één van de laatste van 161 rechtszaken. Maar voor het internationaal recht zal de zaak-Mladic altijd één van de belangrijkste zijn. Vanaf het begon gold de generaal samen met de presidenten Milosevic en Karadzic als grote vis. De grootste zorg betreft wellicht de gezondheid van Mladic. Die is niet sterk. De dood van Milosevic was in 2006 het grote trauma van het tribunaal. Daarom hoopt iedereen dat Mladic het nog een paar jaar volhoudt.