Ze kookte altijd al bewust, maar als de Betuwse kookliefhebber eerder dit jaar het boekje ”Wat zit er in uw eten” (zie kader) in handen krijgt, gaat het roer volledig om. Alle E-nummers waar een luchtje aan zit, laat ze sindsdien links liggen. Margarine vervangt ze door roomboter, paprikachips wordt naturel en voor vlees gaat ze voortaan naar de ambachtelijke slager.

Van de Dikkenberg „schrikt behoorlijk” als ze ziet welke schaduwzijden sommige E-nummers hebben. De hartige smaakversterker mononatriumglutamaat (E621) staat bekend als hoofdpijnstof en zorgt ervoor dat je blijft eten. Chips en kant-en-klare kruidenmixen zijn nauwelijks zonder te krijgen. De zoetstof aspartaam (E951) is berucht om zijn mogelijk kankerverwekkende eigenschappen.

Roomboter in plaats van margarine en zelfgemaakte vleeswaren, is dat wel gezond? Lastige vraag, maar de feiten spreken voor zich. „Er gaat in ons gezin per week best wat roomboter door, maar toch ben ik in een jaar tijd 3 kilo afgevallen. Ook heb ik dit jaar nog geen migraine gehad.”

De moeder van vier kinderen trekt haar huiver voor E-nummers niet in het extreme door. Bij een ander eet ze gewoon met de pot mee. „Krijgen de kinderen van oma een zak met wokkels, dan gaat die thuis niet in de prullenbak. Zelf koop ik naturel voor ze of bak ik zoute stengels van bladerdeeg. En ze krijgen echt wel eens een stroopwafel.” Dat neemt niet weg dat er op doorsneedagen volkorenspeculaas en zelfgebakken appelflappen als tussendoortje op het menu staan. En vooral veel fruit.

Bakken en braden is de inwoner van Ochten met de paplepel ingegoten. „Mijn vader heeft een bakkerij op Goeree-Overflakkee en als kind vond ik het al heerlijk om zelf een appeltaart of pizza klaar te maken en vervolgens bij mijn vader in de grote oven te schuiven.”

Vanaf het moment dat Van den Dikkenberg eerder dit jaar het roer in de keuken omgooit, heeft ze behoefte aan eenvoudige recepten. „Je moet toch elke dag eten op tafel hebben.” Het eerder genoemde boekje vertelt alleen welke producten je wel of niet moet gebruiken, maar recepten staan er niet in. Na een maand of wat improviseren heeft ze een mooie basis van tientallen gerechten om op terug te vallen.

Ze realiseert zich dat iedereen die besluit E-nummervrij te gaan koken, tegen dezelfde problemen aanloopt. Het resultaat is een receptenboekje, dat vandaag tijdens de Lees- en Luisterbeurs in Ede wordt gepresenteerd (”Bewust koken zonder E-nummers”, uitg. De Banier). Zelf zal ze de eerste enthousiaste gebruiker zijn. „Ik heb echt niet alles in m’n hoofd zitten en loop nu steeds met losse recepten. Heerlijk als ze straks gebundeld in de keuken staan.” Op haar eigen website voegt ze wekelijks nieuwe recepten toe.

Van den Dikkenberg is erin geslaagd om in een paar maanden tijd een echt gezinskookboek in elkaar te zetten. Na een smeuïge inleiding –waarin ze vertelt hoe ze tot het besluit om E-nummervrij te gaan koken is gekomen– volgen meer dan zestig recepten. Soepen, sauzen, tussendoortjes, lunch en warme maaltijd, alles komt aan bod. Het aandeel warme maaltijd lijkt wat mager; veel meer dan macaroni, nasi, een stamppot en een wokgerecht is niet te vinden. „De doordeweekse pot van aardappels, groente en vlees is van nature al E-nummervrij”, verklaart de kookliefhebber deze keuze. Tenzij je gewend bent er kant-en-klare kipcordonbleu of satéschnitzel en een sausje bij te serveren.

Het valt op dat Van den Dikkenberg kiest voor pure ingrediënten. Daarmee bewijst ze ook mensen een dienst die niet zenuwachtig worden van een E-nummertje meer of minder, maar het als een uitdaging zien om met een stuk of wat eenvoudige bestanddelen een smakelijke maaltijd op tafel te zetten.

Rood-oranje-groen

Veel fabrikanten haasten zich om onder hun lijstje met ingrediënten te vermelden dat een E-nummer een „door de Europese Unie goedgekeurde hulpstof” is. Het gaat om stoffen die nodig zijn om het product langer houdbaar te maken, goed te laten smaken of er mooier uit te laten zien. Vaak gaat het om eenvoudige hulpmiddelen met een vlekkeloze reputatie. Een aantal staat minder goed bekend. Onderzoekers leggen een verband met depressie, kanker en andere aandoeningen, maar de resultaten van dergelijke studies liggen nogal eens onder vuur. Eerder dit jaar ging in Nederland het 100.000e exemplaar van het boekje ”Wat zit er in uw eten?” van Corinne Couget over de toonbank. De Franse auteur geeft elk E-nummer een kleurcode. Bij groen is er niets aan de hand, bij oranje twijfelt de schrijfster, maar rood moet je wat haar betreft echt vermijden.

Weegschaal weer op het aanrecht

Macaroni koken met de keukenweegschaal op het aanrecht. Het is even wennen, maar niet eens veel later dan anders staat er een pan op tafel waarvan de inhoud er vertrouwd uitziet. De geur wijkt wel af. Dat komt natuurlijk doordat mijn weegschaal niet goed raad weet met 2 gram Italiaanse kruiden en het even duurde voor ik dat door had. Duidelijk een beetje te veel van het goede en meteen weet ik weer waarom ik altijd naar kant-en-klare mixen grijp.

De reactie van de kinderen (die ik wijselijk niet heb ingelicht) is als anders. „Dat lust ik niet”, roept de oudste als ze een blik in de pan werpt. Maar dat roept ze altijd. Haar vijfjarige zusje schept twee keer op. Dat moet ook wel als je twee keer geraspte kaas wil. Ook zoonlief van twee eet keurig zijn bord leeg, zoals gebruikelijk zonder commentaar. En wat vind ik er zelf van? De smaak is even wennen, maar als ik de overmaat aan kruiden wegdenk, blijft er een heerlijke macaroni over die snel op tafel staat en zeker niet onderdoet voor de bekende merken.

Wat zet ik de volgende keer op tafel? Ik aarzel nog, maar mezelf een beetje kennend zullen kant-en-klare mixen in mijn voorraadkast niet snel ontbreken. Gemak dient de mens. Aan de andere kant trekt het me wel om te koken met pure ingrediënten. Saucijzenbroodjes, zelfgebraden gehakt voor op brood: goed idee! Pure chocola beter dan melk? Joepie, dat vinden we toch al lekkerder. Maar een E-nummerjager zal ik niet gauw worden. Dat neemt niet weg dat er binnenkort kruudplaatjes en karnemelkse saus op tafel staan. De naam alleen al maakt me nieuwsgierig.

>>kook-zonder-e.nl

Boekgegevens

”Bewust koken zonder E-nummers”, door Dinneke van den Dikkenberg; uitg. De Banier, Apeldoorn, 2011; ISBN 978 90 336 31146; 111 blz.; € 12,90.