Roepen dat ouderen minder vast op hun benen staan, lijkt het intrappen van een open deur. Die conclusie mag er echter niet toe leiden dat we dit gegeven parkeren als een voldongen feit. Het gaat namelijk om een fors probleem. In Nederland valt volgens Consument en Veiligheid iedere vijf minuten een 55-plusser dusdanig dat spoedeisende hulp nodig is. De stichting signaleert verder het hoge opnamepercentage na zo’n behandeling (40 procent), de forse kosten en het grote aantal doden, vooral onder 75-plussers. Jaarlijks overlijden circa 1900 ouderen na zo’n ongeval. Valongelukken blijken bij senioren zelfs de meest voorkomende oorzaak (73 procent) van een behandeling na een ongeval. Driekwart van de slachtoffers is vrouw, waarbij deze groep ook nog een grotere kans op een kwetsuur heeft dan mannen.
Gelukkig is er de laatste jaren veel aandacht voor dit groeiende probleem. Er bestaan preventieprogramma’s, terwijl wetenschappers zich het hoofd breken over de vraag welke aanpak het beste werkt. Een van hen is Miriam Reelick. Ze promoveert 30 september aan de Radboud Univeristeit Nijmegen op een onderzoek naar valpreventie bij kwetsbare ouderen. Haar proefschrift wijst uit dat ouderen met valangst of met impulsief gedrag eerder vallen. Ook mensen met variatie in hun stapgrootte of met een sterk variabele reactiesnelheid hebben een verhoogd risico dat het misgaat.
Ouderen moeten ervoor oppassen niet in een vicieuze cirkel te belanden. Volgens de promovenda mijden mensen die bang zijn om te vallen activiteiten. Ze gaan bijvoorbeeld minder naar buiten en laten taken door anderen overnemen. Omdat deze senioren minder bewegen, gaan hun conditie én spieren achteruit, waardoor de kans op vallen juist toeneemt.
Reelick ontwikkelde en evalueerde voor kwetsbare ouderen en hun mantelzorgers een valpreventieprogramma waarin zowel bewegingsoefeningen als groepsgesprekken een plek hebben. Onderdeel daarvan vormde het leren kennen en accepteren van eigen grenzen. Voor de kwetsbaarsten bedacht ze een individuele thuiscursus. Uit haar onderzoek komt naar voren dat de zorg-op-maataanpak een positief effect heeft op het verminderen van valongelukken. Maar de bal ligt niet alleen bij zorgaanbieders, vindt de promovenda. „Ouderen moeten zich ervan bewust zijn dat vallen een probleem is. Taboes hierover moeten doorbroken worden.”
Senioren die er –terecht– niet aan willen dat vallen nu eenmaal onvermijdelijk is en bij hun leeftijd hoort, hoeven niet te wachten tot Reelicks proefschrift openbaar is. Veel organisaties bieden al valtrainingen aan. Zo zijn op de site van Consument en Veiligheid onder het kopje ”Ouderen” therapeuten te vinden die de cursus ”Vallen verleden tijd” verzorgen. Dergelijke lessen bijwonen zet waarschijnlijk meer zoden aan de dijk dan het bijwonen van een van de 150 dansfeesten –volgende maand– in het kader van de „ludieke” valpreventiecampagne ”Mag ik deze dans van u”.