HARLINGEN – In de Grote Kerk van Harlingen wordt op zaterdagavond 1 oktober het gerestaureerde Hinszorgel weer in gebruik genomen.
Flentrop Orgelbouw uit Zaandam heeft de afgelopen periode gewerkt aan de tweede fase van de restauratie van het instrument, waarbij herstel van de klank van 1776 uitgangspunt was.
Het orgel dat Albert Anthonie Hinsz voor de Grote Kerk van Harlingen bouwt, wordt op 30 april 1776 in gebruik genomen. Het nieuwe tweeklaviers orgel telt dan 34 stemmen. Al in 1825 voeren de Leeuwarder orgelmakers L. en I. van Dam een restauratie aan het orgel uit. Ook de orgelbouwers Van Gruisen, Schrage en Hardorff werken in de 19e eeuw aan het instrument. In 1864 voert de Friese orgelmaker Petrus van Oeckelen een grote restauratie uit, waarbij hij een groot aantal registers van Hinsz vervangt, waaronder alle tongwerken. Ook P. van Dam brengt in 1916 wijzigingen in de dispositie aan en vernieuwt de klavieren.
In 1938 blijken onder andere de tongwerken die Van Oeckelen heeft gerealiseerd al aan vervanging toe. Orgelbouwfirma De Koff krijgt de opdracht om, naast een mechanisch herstel, ook de doorslaande tongwerken te vervangen. Het pijpwerk voor deze nieuwe tongwerken is afkomstig van een Duitse orgelpijpenfabriek. Ook wijzigt hij een aantal registers op hoofd- en rugwerk.
In 1971 en 1983 werkt Flentrop Orgelbouw aan het instrument, wat resulteert in de huidige dispositie: een mengeling van materiaal van Hinsz, Van Oeckelen en De Koff uit de 18e, de 19e en de 20e eeuw.
In 2000-2001 voert Flentrop de eerste fase van een restauratie uit, waarbij onder andere mechanisch herstel plaatsvindt. Een aantal technische wijzigingen die in de 19e eeuw zijn aangebracht wordt weer ongedaan gemaakt.
Intussen maakt de onlangs overleden orgeladviseur Jan Jongepier studie van het opgeslagen pijpwerk, waaruit blijkt dat van de oorspronkelijk 34 Hinszregisters er nog 22 geheel of nagenoeg geheel in het orgel aanwezig zijn. De overige twaalf registers zijn in de loop der tijd vervangen en niet meer aanwezig.
In de tweede fase van de restauratie, vanaf 2010, reconstrueert Flentrop de twaalf ontbrekende registers naar het voorbeeld van andere Hinszorgels, waardoor het orgel weer de oorspronkelijke dispositie krijgt. Ook de winddruk en de toonhoogte worden aangepast aan de stijl van Hinsz.
Tijdens de restauratie trad Cees van der Poel op als adviseur. Eeuwe Zijlstra en Jan Luth zijn organist van de Harlinger Grote Kerk. Het is de bedoeling dat alle drie de organisten tijdens de ingebruikname het orgel zullen bespelen. De avond begint om 20.00 uur.
Meer informatie: www.orgelharlingen.nl