BERLIJN – De Berlijnse Muur is nu een fijn melkkoetje. De laatste resten van het IJzeren Gordijn trekken miljoenen toeristen. Dus wat er nog van overeind is, zal niet snel verdwijnen.
Bij de Brandenburger Tor worden toeristen aangesproken door iemand in het uniform van de voormalige grenspolitie. Verderop staat een kraampje met originele speldjes uit de goede oude tijd. In het souvenirwinkeltje koop je koffiemokken en kwartetspellen met het symbool van de socialistische DDR. Of boek je een rondrit in een Trabant. Het is alles vol Ostalgie.
In veel Oost-Europese landen zijn socialistische symbolen uit de Koude Oorlog verboden. In Duitsland niet. Daar zijn alleen herinneringen aan het nationáálsocialisme buiten de orde.
De Muur begon met een prikkeldraadversperring op de zondagmorgen van 13 augustus 1961. Op diezelfde ochtend ging in Frankfurt in West-Duitsland de telefoon bij de Duitse correspondent van het Amerikaanse persbureau Associated Press, Uwe Siemon-Netto. „Naar het vliegveld”, gebood de stem. „De DDR bouwt een muur.”
Op zijn weblog vertelt Siemon-Netto dat hij naar de Bernauer Strasse in Berlijn ging, om te zien hoe de mensen uit de bovenramen sprongen. „Het werd de langste werkdag van mijn leven: 36 uur.”
Siemon-Netto was toen 24 en ondanks zijn ernstige opvoeding, niet zo religieus. „Dat God uiteindelijk Heer van de geschiedenis is, werd me pas veel later duidelijk”, zegt hij tegenover het persbureau Idea.
In de Bernauer Strasse wachtte hij dagelijks op vluchtelingen, nodigde hen uit voor een welkomstdronk in de kroeg op de hoek en begeleidde hen naar een opvangkamp.
Het was juist de vlucht van Oost-Duitsers naar West-Duitsland die Ulbricht inspireerde tot de bouw van een Muur. Vanaf 1945 waren er al 2,6 miljoen mensen de grens overgestoken, en dit leidde tot problemen.
De DDR-regering sprak wel van een „antifascistische beschermingswal” tegen West-Duitsland. Maar feitelijk was de Muur de manier om de vijand van binnenuit te stoppen. Alleen in Berlijn al zijn 136 vluchtelingen aan de grens gedood. Voor hen is er zaterdag een minuut stilte.
Siemon-Netto kreeg eind 1961 een tip van een DDR-functionaris „die het regime haatte” dat er Sovjetmaterieel Oost-Berlijn was binnengerold. Dat was de opmaat naar een grote crisis bij Checkpoint Charlie.
Voor Die Zeit ging hij in 1968 naar de DDR zelf, wat „grote gevolgen voor mijn geloofsleven” had. Hij maakte de religieuze opleving onder studenten mee, die uiteindelijke leidde tot de val van de Muur in 1989.
„Geen ervaring heeft mijn geloof zo versterkt als deze. Door dit voorbeeld leerde ik de waarheid van het spreekwoord: De mens wikt, en God beschikt.”
