Het was gisteren nog vroeg in het dorpje Lazarevo toen de arrestatieploeg binnenreed. De agenten stopten bij de boerderij van een neef van Ratko Mladic. Ze wisten hun taak, ze vormen een speciaal team dat oorlogsmisdadigers arresteert.

Ze drongen het huis binnen en wisten zonder een schot te lossen de voormalige Servische legerleider gevangen te nemen.

De wekker van Mladic stond op halfzes. Of hij al wakker was, is niet bekend. Wel weten we dat hij twee geladen pistolen naast zich had liggen, maar die gebruikte hij niet. Hij werd in de boeien geslagen en meegenomen naar de auto.

Toen de arrestatieploeg even later het dorp weer verliet, had niemand van de 3000 inwoners iets gemerkt.

Net als bij de arrestatie van Karadzic in 2008 en het uitschakelen van Osama bin Laden begin deze maand, verbaasde de hele wereld zich. Hoe kan het dat de meest gezochte personen gewoon onder de mensen verkeren?

De eerste verslagen uit het dorp bevestigen het beeld dat van Servië bestaat. Veel inwoners wisten wie er achter het masker van Milorad Komadic leefde. Achteraf is makkelijk vast te stellen dat dit een gewaagde schuilnaam was en dat dit het riskante gedrag is dat typerend is voor de persoon Mladic. Maar een week geleden was een beloning van 10 miljoen euro nog niet hoog genoeg om premiejagers op dat idee te brengen.

De eerste berichten suggereren dat er weinig meer over is van de (over)moedige legerleider van zestien jaar geleden. Volgens ooggetuigen maakt hij een „oude en afgetobde” indruk. Het eerste verhoor moest al worden afgebroken omdat hij niet meer in staat was helder te spreken.

Het is moeilijk dit te beoordelen. De Chileense leider Pinochet werd in Groot-Brittannië „mentaal ongeschikt” geacht voor een proces, maar zodra hij landde in Chili, kon hij weer huppelen. Ook John Demjanjuk bleek tijdens zijn recente berechting in Duitsland buiten de zittingen veel kwieker te zijn. Is dat de zieligheid van oorlogsmisdadigers, die zij bij hun slachtoffers niet accepteerden? Zachtzinnigheid was nooit hun handelsmerk. Anderzijds weten we ook dat Milosevic in de cel is gestorven.

De conditie van Mladic is echter wel een belangrijk punt. Als hij –zoals de verwachting is– binnen tien dagen aan het Joegoslaviëtribunaal in Den Haag wordt uitgeleverd, begint er een langdurig proces. Want welke vooruitgang het tribunaal voor het internationaal recht ook heeft gebracht, snélrecht is er nog niet vertoond.

Als alle verdachten uit Joegoslavië tien jaar geleden al waren gearresteerd, zou het tribunaal waarschijnlijk nu al gesloten zijn geweest. Maar omdat de grote zaken tegen Karadzic en Mladic zo lang op zich lieten wachten, werd sluiting steeds uitgesteld. Het laatste plan was in 2014 te sluiten, maar dat moet sinds gisteren weer worden uitgesteld.

Een jaartje meer of minder maakt trouwens wel wat uit. Dit jaar kost het Joegoslaviëtribunaal 106 miljoen euro.

Het rijtje voortvluchtige verdachten van het tribunaal is nu tot één geslonken: Goran Hadzic. De aanklachten tegen deze Servische Kroaat zijn beslist ernstig, maar het geweld dat hij zou hebben gepleegd is veel kleinschaliger dan dat van Mladic, Karadzic en Milosevic. Het is niet onmogelijk dat het tribunaal straks toch met tevredenheid sluit zonder de berechting van Hadzic.