Elders werden Mladic en zijn politieke chef, de toenmalige president van de Republika Srpska, Radovan Karadzic, de verpersoonlijking van al het kwaad op de Balkan. Er is in de oorlog vrijwel geen misdaad in Bosnië gepleegd waarvan het Joegoslavië-Tribunaal de twee niet heeft beschuldigd. Het tribunaal beticht Mladic er onder meer van in juli 1995 bij de verovering van de moslimenclave Srebrenica betrokken te zijn bij wat „de ergste slachting in Europa sinds de Tweede Wereldoorlog” is genoemd, „volkerenmoord” op duizenden moslimmannen.

Het was echter slechts één wapenfeit van de energieke generaal in een reeks waarmee hij een zo groot mogelijk deel van Bosnië exclusief voor Serviërs wilde behouden. Alle aanklachten deed hij gewoonlijk af als verzinsels van de Amerikanen die samen met Duitsland en het Vaticaan samen zweerden tegen de Serviërs. Hij meende dat Servië voortdurend door buitenstaanders wordt belaagd.

Servië leed inderdaad onder Ottomaanse overheersing en is de afgelopen honderd jaar gedompeld geweest in bloed van Balkanoorlogen, Oostenrijks-Hongaarse en Bulgaarse agressie, Italiaanse en Duitse bombardementen en bezetting. In fascistisch Kroatië leidde dat tot volkerenmoord op Serviërs. Mladic’ vader sneuvelde in de strijd tegen de Kroatische fascisten.

Mladic heeft begin jaren negentig de Serviërs in Joegoslavië voorgehouden dat de aanval de beste verdediging is. Zijn militaire successen leken hem gelijk te geven. Zelfs vijanden respecteerden Mladic als bevelvoerder. Hij domineerde met een relatief klein leger een uitgestrekt gebied, circa 70 procent van Bosnië-Herzegovina met kleine, effectieve eenheden.

De aanval was ook verbaal de beste verdediging. Hij strooide met garanties en dreigementen. Karadzic zag vaak zijn diplomatieke manoeuvres met één zinnetje van Mladic geruïneerd, zoals „Ik ga Londen bombarderen”. „Het grootste obstakel voor vrede is oorlog”, vatte Mladic eens kernachtig samen.

Mladic werd in maart 1942 geboren in het dorp Bozinovici in Oost-Herzegovina, een bolwerk van Servisch nationalisme. Zijn rancuneuze houding tegenover de niet-Servische Joegoslaven lijkt mede te zijn gevoed door persoonlijke tragedies. Zijn vader stierf als verzetsstrijder. Zijn moeder kwam aan het begin van de laatste Balkanoorlog om. Mladic’ enige dochter pleegde zelfmoord, nadat haar verloofde in Bosnië was gesneuveld.

Toen de oorlog in 1991 uitbrak, werd kolonel Mladic van het Joegoslavische Volksleger bevelhebber in het door Serviërs bewoonde Kroatische Krajina. Daar bleek Mladic uitstekend mee te kunnen surfen op de golf van nationalisme. Hij tooide zich in uniformen van Servische officieren uit de Eerste Wereldoorlog en werd in 1992 generaal. Bij de terugtrekking van het Joegoslavische leger werd hij bevelhebber van de Bosnische Serviërs.

Dat bood hem de gelegenheid zelf tot de aanval te bevelen: „Het offensief is de meest dominante vorm van het gewapend conflict”. Maar Mladic’ offensieven bezorgden hem niet alleen overwinningen. Hij kreeg een groeiend aantal vijanden op het diplomatieke front en vrijwel uitsluitend vijanden in de internationale media. Er kwam in Den Haag zelfs een internationaal tribunaal dat de oorlogsmisdaden in het vroegere Joegoslavië berechtte.

Mladic en Karadzic kregen het aan de stok met de rest van de wereld. De ‘Bosnische Napoleon’ bleek zo erg veel tegenstanders over het hoofd te hebben gezien. Mladic werd in juli 1995 in staat van beschuldiging gesteld door het Joegoslavië-Tribunaal. Vijf maanden later eindigde de strijd met de akkoorden van Dayton. In 1997 schoof de nieuwe leiding in Servisch Bosnië hem aan de kant. Hij week uit naar Belgrado en moest na de val van Milosevic in 2000 echt onderduiken. Hij werd een obstakel voor de Servische toetreding tot de Europese Unie en pas in mei 2011 opgespoord…