Ede was aanvankelijk best „verdrietig” toen de rijksoverheid de afgelopen jaren aangaf dat zij alle kazernes in de garnizoenstad zou afstoten, vertelt Bonekamp. „Defensie was natuurlijk een grote werkgever in Ede. Er is wel eens gezegd dat elke soldaat ooit in Ede was. In de hoogtijdagen waren er 7000 militairen gelegerd. Velen woonden in Ede.”

Allerlei legeronderdelen vonden hier hun onderkomen, vooral infanterie, artillerie en cavalerie. „Maar ook de verbindingsdienst en wat wij de spionnenopleiding noemden”, aldus Bonekamp.

Om 22.00 uur op oudejaarsdag vorig jaar schudden de militairen de door Ede ingeschakelde beveiligers van het afgesloten terrein elkaar de hand. De gemeente staat voor de immense taak de 104 hectare kazerneterrein een nieuwe bestemming te geven.

Ede neemt het project voortvarend ter hand. Met de kazernes worden ook de terreinen van het verdwenen chemiebedrijf Enka, het station, Parklaan en Parkweg aangepakt; dit alles onder de naam Veluwse Poort.

Herbestemming van de kazerneterreinen is qua oppervlakte de grootste klus. In zijn auto geeft Bonekamp een rondleiding op het terrein van de Mauritskazerne, waarop ook de Johan Willem Friso-, de Van Essen-, de Arthur Kool- en de P. L. Bergansiuskazerne liggen. De nieuwere Simon Stevin- en de Elias Beeckmankazerne blijven voor het gemak links liggen.

„We zijn nu blij met het afstoten van de kazernes. Ze liggen op een magnifieke locatie en bieden prachtige mogelijkheden. Drieëntwintig gebouwen gaan we niet slopen: zestien rijksmonumenten, drie gemeentelijke monumenten en vier andere beeldbepalende gebouwen.”

Als eerste doemen de Van Essen- en de Arthur Koolkazerne op. Verf bladdert van de vergane vensters. Maar wat een gebouwen. „Ze stammen uit 1908 en zijn uniek vanwege de chaletstijl met het overstek. Defensie deed de laatste jaren niets meer aan verfwerk. Door het gebrek aan onderhoud ging er natuurlijk iets van de koopprijs af, in totaal 60 miljoen euro. Voor ons is deze slechte staat een uitdaging”, aldus de projectleider kazernes.

Dicht bij de spoorlijn staan de monumentale tweelingkazernes Johan Willem Friso en Maurits. „We hopen dat een bedrijf er wat in ziet om van zo’n gebouw z’n hoofdvestiging te maken.”

Woningbouw gaat domineren: op de kazerneterreinen moeten 1400 woningen komen. „We hebben de markt niet mee”, zo duidt Bonekamp de economische malaise, „maar Ede is geen krimpgemeente. Alle projecten samen moeten het inwoneraantal van Ede-Stad met 10 procent doen groeien.”

Hij wil binnenkort de hekken om het terrein laten verplaatsen. Het woord ”magnifiek” valt nog een keer. „De ligging, zo vlak bij de bossen van de Veluwe, is magnifiek.” Het bewijs levert een buizerd. Bij het naderen van de auto slaat hij fier zijn brede vleugels uit.

Dit is het zesde en laatste deel in een serie over kazernes die een andere bestemming kregen.

Johan Willem Friso

Johan Willem Friso van Nassau-Dietz werd in 1687 in Dessau geboren. Al op 9-jarige leeftijd, na het overlijden van zijn vader, werd hij stadhouder van Groningen en Friesland. Zijn moeder was regentes tot hij in 1707 meerderjarig werd.

Johan Willem Friso nam als generaal deel aan de Spaanse Successieoorlog (1701-1714). Hij was een onverschrokken aanvoerder. Door een communicatiefout van de Engelse commandant Marlborough verloren tijdens de Slag bij Malplaquet (1709) duizenden Nederlandse soldaten het leven. De geallieerden wonnen wel de slag.

In 1711 verdronk hij, nog maar 24 jaar oud, tijdens de oversteek van het Hollands Diep toen hij zich naar Den Haag spoedde in verband met een conflict over de erfenis van Willem III.