In de hal van de Nederlandse ambassade in Berlijn hangen portretten van koningin Beatrix. Zo hoort het. Minder gebruikelijk is het dat in ambassades ook een afbeelding van prins Claus aan de muur hangt. In Berlijn is dat wel zo, heeft de koningin dinsdag –opnieuw– kunnen constateren. Ze woonde een conferentie van Nederlandse en Duitse scholieren bij en had vanuit haar stoel recht zicht op de tekening van haar in 2002 overleden man.

Prins Claus was een Duitser van oorsprong, en Duitsland is hem blijven boeien. Daarom was de prins in 1994 mede-initiatiefnemer van de Nederlands-Duitse Conferentie (NDC), die door debatten werkt aan meer begrip over en weer.

Deze dinsdagmiddag zitten scholieren uit beide landen tegenover parlementariërs uit Duitsland en Nederland. De leerlingen hebben duidelijke vragen. Over kernenergie, over het ingrijpen in Libië, over kansen voor vrouwen op de arbeidsmarkt, over de bezuinigingen op de studiefinanciering. Antwoorden krijgen ze wel, maar het zijn geen antwoorden met oplossingen, constateren de scholieren. „De politiek kan zijn winst doen door meer kennis te nemen van de vragen die bij de jeugd leven”, vat de discussieleider samen. De koningin praat nog lang na met de scholieren.

Tijdens het staatsbanket ’s avond komt prins Claus nog een keer in beeld. De koningin haalt haar man aan in haar tafelrede. „Ons nabuurschap en onze familiebanden hebben het prins Claus en mij makkelijk gemaakt Duitsland in de loop der jaren vele malen te bezoeken, soms ongemerkt binnenreizend, andere keren voor een officieel bezoek.”

Bijzondere herinneringen bewaart de koningin „aan het bezoek dat mijn man en ik in 1991 aan uw land brachten. Ons reisdoel was toen kennismaking met het gebied dat na de val van de Muur met de Bondsrepubliek was herenigd. Die historische gebeurtenis lag nog vers in ieders geheugen. De vreugde over dat samenkomen na een lange gedwongen scheiding, was groot. Iedereen besefte echter wel dat de vijf Länder nu voor de moeilijke opgave stonden de achterstand die in de jaren van onvrijheid was ontstaan, in te halen. Zij die de omwenteling tot stand hadden gebracht, namen ook de last van de aanpassing op zich.”

De koningin komt regelmatig in Duitsland voor familiebezoek. Duits is geen enkel probleem voor haar en prins Willem-Alexander; voor prinses Máxima wel, zo blijkt ’s middags. De prinses maakt bij een rondetafelgesprek van het Nederlands-Duitse bedrijfsleven gebruik van een oorset om zich te laten tolken.

In haar tafelrede in slot Bellevue, de residentie van president Wulff, gaat de koningin vooral in op de nauwe band tussen de twee landen. Zij prijst de Duitsers voor hun sterke economie.

President Wulff wijst op de gemeenschappelijke waarden die Nederland en Duitsland in de wereld uitdragen: democratie en mensenrechten. Hij spreekt ook over de „diepe snee” die de Tweede Wereldoorlog in de relatie heeft veroorzaakt. Wulff citeert Anne Frank: „Het is een wonder dat ik niet al mij verwachtingen heb opgegeven, want ze lijken absurd en onvervulbaar. Maar ik houd eraan vast, ondanks alles, omdat ik nog steeds in het goede in mensen geloof.” De president: „Deze woorden drijven ook nu nog talrijke jonge mensen.” Dat heeft de koningin dinsdagmiddag tijdens het jongerendebat ook kunnen zien.