Twintig minuten lang rijdt er geen auto over de Poetinboulevard, de belangrijkste straat van de Tsjetsjeense hoofdstad Grozny. Veiligheidsmensen met machinegeweren houden het verkeer tegen en bezetten de kruispunten.

Dan komen uit de verte 35 geblindeerde auto’s, sommige met zwaailichten, aangestoven. Als ze voorbij zijn, laten ze de toeschouwers met de stofwolken achter.

In een van de auto’s zit Ramzan Kadyrov, de 34-jarige president van de Russische deelrepubliek Tsjetsjenië, en hij is op weg naar zijn kantoor.

Om Kadyrov –gedrongen, bebaard en met het haar naar voren gekamd– kan niemand heen in Tsjetsjenië. Zijn portretten hangen op straat, zowel in de hoofdstad als langs de wegen buiten Grozny. Een museum dat in aanbouw is, wordt naar hem vernoemd. De plaatselijke televisiezender toont vrijwel alleen beelden van Kadyrov.

En hij blijft voorlopig het beeld beheersen, want eind vorige maand nomineerde het Russische staatshoofd Dmitri Medvedev Kadyrov opnieuw voor het presidentschap van het Noord-Kaukasische Tsjetsjenië. De benoeming is een formaliteit, want het volgzame Tsjetsjeense parlement, dat het eindoordeel moet vellen, keurt de nominatie ongetwijfeld goed.

Ruïne

”RAMZAN, bedankt voor Grozny!” valt te lezen op een gevel van een nieuw pand. Onder Kadyrov heeft de hoofdstad een metamorfose ondergaan. Na twee oorlogen was Grozny een zwartgeblakerde ruïne. Twee oorlogen tussen de Tsjetsjenen en het Russische leger in de afgelopen twintig jaar hadden de stad vernietigd, uitgeput en de inwoners verjaagd.

Daar is zes jaar na de laatste schoten niets meer van merkbaar. Achter de drie jaar oude moskee verrijzen gebouwen. In een zijstraat van de Poetinboulevard eten jongeren in een restaurant een pastagerecht.

De Tsjetsjenen zien Kadyrov als de aanjager van de opbloei van hun stad. Schrijver Musa Achmadov (55) schreef een boek over de laatste oorlog tegen de Russen. Hij is vol lof over de Tsjetsjeense president. „Kadyrov is nu al een historisch figuur. Hij werkt hard. Hij heeft een doel en gaat er direct op af. Hij bouwt huizen en moskeeën, zorgt voor gas en elektriciteit en helpt de armen. Voor vijf blinde mensen heeft hij speciale huizen laten bouwen. Elk jaar gaat het beter met Tsjetsjenië.”

De twee oorlogen hebben Kadyrov gevormd als president, vindt Achmadov. Kadyrov vocht tegen de Russen tijdens de eerste Tsjetsjeense oorlog en bij de tweede koos hij de kant van Moskou. Kadyrovs familieleden kwamen hierbij om. „Hij heeft gezien wat oorlog kan aanrichten. Hij wil niet dat er weer zoiets gebeurt. Beter praten dan vechten is zijn motto.”

Vaderland

De miljarden roebels voor de wederopbouw komen grotendeels uit Moskou. Kadyrov heeft zijn eigen geldpotje voor het nieuwe Tsjetsjenië. Een fonds dat is vernoemd naar zijn vermoorde vader Achmat. Het geld is volgens Achmadov afkomstig van Tsjetsjeense zakenmannen, „zij willen hun vaderland helpen”, en van Kadyrov zelf. „Door onze eigen middelen zijn we in staat om sneller ziekenhuizen te bouwen dan ze in Moskou doen.”

Daarnaast kent Kadyrov in de Arabische wereld een dankbare geldbron. Zo gaat een bedrijf uit Abu Dhabi voor een paar honderd miljoen dollar investeren in Tsjetsjeense bouw- en landbouwprojecten.

Maar volgens politiek analist Murad Nasjchojev (71) gaat het geld van het Kadyrovfonds helemaal niet naar de bevolking. Hij zit in een afgesloten kamer van een bibliotheek in Grozny, zodat hij ongestoord kan praten. Op gedempte toon zegt hij: „Dat is geld voor de bouw van moskeeën, voor Kadyrovs nieuwe paleis en voor het salaris van Ruud Gullit.” De Nederlandse oud-voetballer is sinds begin dit jaar trainer van de ploeg Terek Grozny. En dat geld is ook nog niet eens eerlijk verkregen, meent Nasjchojev. „Een agent verdient 30.000 roebel (768 euro). Daarvan houdt Kadyrov 10.000 tot 15.000 roebel in voor het fonds. Dat is geld uit het federale budget.”

Steenworp

Movladi Tepsajev (20) merkt niets van het Kadyrovfonds. Hij zit in de keuken van zijn tante, die op een steenworp afstand woont van het nieuw te bouwen paleis van Kadyrov.

Tepsajev verloor zijn handen en raakte blind toen hij vier jaar geleden op een mijn stapte. Een overblijfsel uit de oorlog. Twee klasgenoten die bij hem waren, kwamen om. Zijn handen zijn stompjes. Geld voor een prothese is er niet. Als hij zijn zonnebril afdoet, zijn twee wit-rode gaten te zien.

Zijn tante, Raisa Oetsmijeva (71), voert met tranen in haar ogen het woord aan de keukentafel. Tepsajev zwijgt. „We hebben Kadyrov een brief geschreven, maar daar hebben we geen antwoord op gekregen. De burgemeester heeft een keer 5000 roebel gegeven. Movladi moet het nu doen met 8000 roebel per maand. Een commissie heeft geoordeeld dat Movladi geen recht heeft op hulp. Ze vinden hem geen oorlogsslachtoffer. Als dit twee jaar eerder was gebeurd, tijdens de oorlog, had hij recht op steun. Maar Movladi is wél een oorlogsslachtoffer. Kadyrov had eerst zijn volk moeten helpen in plaats van alleen bouwen.”

Naast de wederopbouw is Kadyrovs én Moskous stabilisering van Tsjetsjenië gebaseerd op de onderdrukking van elk verzet. Na twee oorlogen en strijd tussen Tsjetsjeense groeperingen snakt de bevolking naar rust.

Kadyrov pakt iedereen aan die wordt verdacht van enige sympathie met de radicale islam. Volgens mensenrechtenorganisaties treedt hij meedogenloos op. Hij zou zich schuldig hebben gemaakt aan moorden, martelingen en ontvoeringen.

Student journalistiek Vachid Dadajev (18) staat niet achter deze kritiek. Hij zit in de kantine van de universiteit van Grozny. In het trappenhuis en de gangen krioelt het van de studenten. „Kadyrov zorgt voor stabiliteit, omdat het duidelijk is wie er nu aan de macht is. Hij heeft de bevolking opgedragen de wapens in te leveren. Wie dat niet doet, belandt als terrorist in de gevangenis. Degenen die niet wilden luisteren, zijn gevlucht naar de bergen. Kadyrov is een tiran, maar alleen tegenover de vijanden van het Tsjetsjeense volk. De bevolking is tevreden over deze politiek. Ze is moe van oorlog. Voor studenten heeft Kadyrov de belangrijkste voorwaarde geschapen om te leren en dat is rust”, zegt Dadajev.

Schoot

Kadyrov, die geen opleiding heeft gehad, kreeg de Tsjetsjeense troon in zijn schoot geworpen. Zijn vader Achmat was ook president. Zeven jaar geleden kwam die om bij een aanslag. Nog diezelfde dag wees toenmalig Russisch president Vladimir Poetin Ramzan aan als opvolger, maar hij was volgens de grondwet te jong en moest daarom wachten tot zijn dertigste, voordat hij het in 2007 definitief voor het zeggen kreeg.

Achter de aanslag op Achmat Kadyrov zit het Kremlin, meent politiek analist Murad Nasjchojev in de bibliotheek. „Ramzans vader wilde de inkomsten van de Tsjetsjeense olie voor de deelrepubliek behouden en koos daarmee voor een eigen koers. Dat was tegen het zere been van Moskou. De Russische regering wilde van Achmat af. Ramzan krijgt in Tsjetsjenië carte blanche, zolang hij de lijn van het Kremlin volgt.”

Kadyrovs nominatie door Medvedev geeft aan dat het Kremlin geen alternatief heeft. In een Tsjetsjenië zonder Kadyrov kan de strijd weer losbarsten. Hij lijkt zich bewust van zijn machtige positie en gaat zijn eigen gang. Van de invoering van de islam en zijn persoonlijkheidscultus tot de bestrijding van extremistische moslimrebellen. Het antwoord van die laatsten blijft niet uit. Met aanslagen in de Noord-Kaukasus, vooral buiten Tsjetsjenië, en in Moskou, zoals op het vliegveld Domodedovo in januari, slaan zij terug.

Als in februari Ruud Gullit als nieuwe trainer van Terek Grozny voor het eerst in de Tsjetsjeense hoofdstad arriveert, toont Kadyrov hem het toekomstige stadion. Daarna scheurt hij zelf weg in een zwarte SUV. Met het raam open kijkt hij vanachter het stuur grijnzend naar buiten. Hij gedraagt zich alsof niemand hem wat kan maken.